Ooit was het Groote Museum in Amsterdam toegankelijk voor een select gezelschap van het Koninklijk Zoölogisch Genootschap Natura Artis Magistra. Nu komen er honderden bezoekers per dag, voor evenementen in de benedenruimtes of het museum op de eerste verdieping. De zalen waar vroeger schedels en skeletten stonden uitgestald, zijn met behoud van het oorspronkelijke interieur getransformeerd tot een modern, interactief en voor iedereen toegankelijk museum.

Enne Jans Heerd is een rijksmonumentale kop-hals-romp boerderij, die ligt op de wierde Maarhuizen, een eindje boven Winsum. Gijs van Rhijn en Mayke Zandstra zorgden samen met de Stichting Enne Jans Heerd voor restauratie van het huis en herbestemming van de schuren. ‘Op Maarhuizen’ is bijna klaar om met het omliggende terrein een podium voor natuur en cultuur te vormen. Met deze herbestemming zorgden ze voor het voortbestaan van dit ‘pronkjewail’, zoals ze dat in Groningen noemen.

Midden in het Noord-Hollandse dorp Warmenhuizen staat de Stolpboerderij die Eric van Dijke eind 2020 kocht. Het gebouw stond al acht jaar te koop en was slecht onderhouden. Toch viel Van Dijke als een blok voor het provinciale monument. Samen met investeerders uit het dorp, het Nationaal Restauratiefonds en een flinke dosis enthousiasme, doorzettingsvermogen en lef lukte het hem om het verouderde pand om te toveren tot een thuis voor jongeren met een beperking.

Een werkplek voor mensen met een psychiatrische achtergrond én een sociale plek voor bierliefhebbers. Daar droomden Wil Verhoeven en zijn zakenpartners Fardusa Essa en Thom van de Pol van. Ruim een jaar zochten ze naar een geschikte locatie voor hun sociale horecabedrijf. Ze vonden het in een op zijn zachtst gezegd ‘tochtige’ monumentale boerderij van 1880 op de grens van Utrecht en Leidsche Rijn, op loopafstand van de Domtoren.  

De molen van Reudink in Lochem was ‘vogelvrij’. Er was niet veel meer over van de kolos uit 1798, maar Paul en Jenny Kok zagen volop mogelijkheden. Niet alleen voor herbestemming van de romp van de molen, maar ook voor de nieuwbouw van een energieneutrale en levensloopbestendige woning ernaast. Door de inspanningen en investeringen van de familie Kok is Lochem nu een gemeentelijk monument en een multifunctioneel centrum rijker.

Het laatste gebouw voor Nationaal Park Dwingelderveld: het voormalige voorlichtingscentrum voor sterrenkunde Planetron in Dwingeloo. Vanaf het terrein stap je zo de bossen in. Het gebouw was lek, muf, verpauperd en omringd door onkruid, maar architect Bas van Ruth durfde de uitdaging aan. Samen met zijn partner Petra van Liere tovert hij het nu om tot een complex met meerdere functies.  

Daadkracht en volharding maken honderd jaar oude melkfabriek weer springlevend ‘Als je een dertiger uit Bunschoten vraagt of ‘ie wel eens in de Melkfabriek is geweest, is het antwoord veelal: ‘ja, maar niet legaal’’, vertelt Jeroen Sloof lachend. Hij is eigenaar van ‘bureau bos | architecten, ingenieurs en adviseurs’ én de trotse bezitter van het kantoor in de voormalige Eemlandia-melkfabriek. ‘Het gebouw heeft een jaar of 25 leeggestaan.

Van kleuterschool naar riante woning voor woongroep Met zeven volwassenen samenwonen, met ieder een eigen plek in huis. Dat is niet zomaar geregeld, tenminste niet in een éígen woning. De woongroep die Tessa Cramwinckel initieerde in het Gelderse Dieren is er toch in geslaagd. Een eigen plek in een kleuterschool uit 1932. Dat het gebouw een gemeentelijk monument is, vroeg enerzijds om wat flexibiliteit, maar was anderzijds dé redding, want dankzij de monumentale status werd Tessa’s droom werkelijkheid.

Van een 140 jaar oude kapel naar een verduurzaamde kunstgalerie met energielabel A. Die transformatie realiseerden de broers Rick en Mike Hulshof en hun partners Petra Heusschen en Rianka Habraken in het Gelderse Laag-Keppel. Hun herbestemming werd bekroond met de Pieter van Vollenhovenprijs.

Na dertig jaar leegstand brengt ondernemer Vincent Taapken Villa van Waning weer tot leven. Het ging de rasechte Rotterdammer aan het hart dat er decennialang niets met het monument gebeurde, terwijl het in meerdere opzichten uniek is. ‘Het is het enige gebouw van cementsteenfabrikant Van Waning dat op deze plek is blijven staan.