Auditorium Neherlab: een podium voor mensen en verhalen

In de Wederopbouw periode verrees in Leidschendam het Nehercomplex van de toenmalige PTT.  In deze verzameling gebouwen werd hard gewerkt aan allerlei vernieuwingen op het gebied van post en telecommunicatie. Na het vertrek van de PTT moest er een nieuwe bestemming gezocht worden voor het complex. Dat was voor het grootste deel van de panden geen probleem. Het complex werd een woonwijkje, met maar liefst 87 appartementen, compleet met voorzieningen zoals een sportschool en een zwembad. 

Mandy Schild was bewoner van het eerste uur. Maar Mandy zag toen al dat het verhaal daarmee niet af was. Stiekem ging ze al eens kijken bij het rijksmonumentale Auditorium. Dit pand, waar de PTT directie huisde en waar presentaties gehouden werden over de nieuwste vindingen, stond te verpieteren. Wat zou je daar gave dingen mee kunnen doen…Mandy verhuisde en na wat omzwervingen, met banen elders in de wereld, keerde ze terug in Leidschendam. Ze begon een bedrijf rondom spreken en het visualiseren van verhalen. En ze bedacht dat het toch geweldig zou zijn dat ze een theater kon creëren waar ze haar cliënten echt op een podium kon trainen. 

En toen bleek dat het Auditorium nog steeds leeg stond! De eigenaar wou wel van het rijksmonumentale pand af en zo begon in 2018 het avontuur met het Auditorium. In 2021 kocht Mandy het pand. ‘Toen begon het complexe traject van de aannemersselectie. Dat werd ook nog eens doorkruist door corona en door een ongekende stijging van de materiaalprijzen in die periode. Dat dwong ons terug te gaan naar de tekentafel. Door het verstrijken van de tijd moesten we opnieuw financiële stukken indienen. In 2023 gingen de werkzaamheden echt van start. Maar verbouwen is zelden een soepel proces, weten we nu. Van een mismatch met de oorspronkelijk gekozen installateur tot de onverwachte vondst van asbest, een volledig lek dak en lekkage bij de buren. Hierdoor stonden onze planning en het budget voortdurend onder druk. Desondanks is het toch gelukt om de werkzaamheden zover af te ronden, dat we in januari 2024 officieel open konden. 

' Toen kon het Auditorium aan een volgend hoofdstuk beginnen. Nu moeten er alleen nog wat kleinere klusjes gedaan worden ter afronding.' 

Het gebouw heeft twee functies: kantoorruimte en de verhuur van het auditorium en ruimtes voor presentaties en workshops. Om een kantooroppervlakte te realiseren, zijn de onderste drie stoelenrijen verwijderd en het podium zodanig verhoogd dat de kantoren daaronder pasten.  In de gevel zijn er vijf ramen gerealiseerd, zodat er daglicht in de kantoorruimte binnenvalt.

Mandy benoemt de verbouwing als een stressvolle periode. ‘Het was een hobbelige reis en er waren onderweg eigenlijk geen meevallers. Maar van de collectie foto’s en video’s word ik nu wel echt heel blij! Je ziet zo mooi de voortgang van het werk en daarmee de transformatie van het stoffige, verwaarloosde pand naar het prachtige podium, dat het nu is. En de complimenten die we krijgen, maken ook dat de tegenvallers meer en meer naar de achtergrond schuiven. We zijn ontzettend blij en trots. Het is wel een beetje te vergelijken met een bevalling. Het vraagt tijd, energie en soms is een forse inspanning. Maar als het kindje er eenmaal is, is het tijd voor feest en stappen in de wereld!’ Het is een mooie vergelijking van Mandy, die ze overigens maakt met een knipoog. Want het podium en de voorzieningen in het auditorium zijn bepaald niet kinderachtig te noemen. ‘Het auditorium draait om groeien. Hier kun je echt leren het podium te pakken en de allernieuwste presentatietechnieken te benutten. Daar hebben we in Nederland echt nog wel wat stappen zetten.’ 

Financiering

Mandy begon in 2018 met de gesprekken over wat ze met het pand mocht doen. ‘Ik dacht dat ik met open armen ontvangen zou worden, maar het voelde eerder alsof ik examen moest doen. Ik moest flink investeren om met allerlei onderzoeken te laten zien dat mijn plannen verantwoord waren.  Ik kwam van alles tegen: de Erfgoedcommissie, de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, de gemeente voor een bouwvergunning, de brandweer. Ik ben iemand die snel resultaat wil, maar hier heb ik geleerd: ‘Trust the process.’ 

Je moet een lange adem hebben, zo is gebleken. Pas nog kreeg ik een mail van Michiel Verweij, hij is inmiddels met pensioen, maar was gedurende het proces vanuit de Rijksdienst betrokken. Hij zei destijds: ‘Ik kan maar één ding tegen je zeggen: Mandy, hou vol.’ Dat heb ik altijd onthouden en dat is wat ik heb gedaan. En dat benoemde hij ook in de mail: mijn uithoudingsvermogen, geduld en ondernemingsgeest.’

Gelukkig hielp Ton Vervoort, industrieel erfgoedaanjager van de provincie Zuid-Holland, ons met de herbestemmingssubsidie voor de planvorming. Daarmee kon ik een groot deel van de kosten voor plannenmakerij en begeleiding betalen. Het Nationaal Restauratiefonds heeft de kosten gefinancierd voor het restaureren en het verduurzamen. Daarvoor kreeg Mandy een Restauratiefonds-hypotheek, een Duurzame Monumentenplus-Lening en een Monumenten-hypotheek. 

Succesfactoren en aandachtspunten 

Benut het verhaal van het gebouw en de plek, ook in de aanloopfase 

Kijk in aanloop naar de herbestemming op verschillende manieren naar het verhaal en benut het ook van meet af aan. ‘Het verhaal is je USP! Wij geven met onze organisatie verhalen een podium.'

Om dat gegeven – verhalen een podium geven- draait het in het Auditorium al vanaf het begin. Daarom past het Auditorium ons als een jas. Het is een plek met een perfecte akoestiek. Hier kun je mensen leren hoe ze gehoord en gezien worden.' 

• Share the story, storytelling does work. 

  Probeer het verhaal van je gebouw, alles wat er ooit gebeurd is op die plek, te delen. Anders is iets wat van waarde is verloren. Draag de geschiedenis van de plek actief uit. ‘Deze plek was altijd al gericht op communicatie, op boodschappen overbrengen en daarin vernieuwend zijn. Dat zit hier als het ware in het beton gegoten. Onze huidige activiteiten sluiten daar naadloos op aan. Ze komen niet uit de lucht vallen, maar passen bij het verleden van deze plek. Het klopt hier. Deze plek is gebouwd voor ‘the next level’ in communicatie, presentatie en het overbrengen van een boodschap. Sorteermachines, 06-nummers, glasvezel: hier begon het! En hier begint het nog steeds.’

• Neem mensen mee in je persoonlijke reis. 

  Deel wat je meemaakt door bijvoorbeeld video’s te delen. ‘Je bouwt zo ook aan een community. En de video’s worden weer nieuwe hoofdstukken in het verhaal van het pand.’

• Creëer betrokkenheid en eigenaarschap met je herbestemming.

  ’ Wij hebben hier het middel crowdfunding ingezet. Zo zorg je voor vergroting van je bereik en je creëert betrokkenheid. Wij zijn een crowdfunding gestart om de toegankelijkheid van het Auditorium te verbeteren, want daar was geen sprake van. En die toegankelijkheid is bij onze Speakers Club een thema. Mensen met een uitdaging in het leven kunnen hier het podium pakken. Door de crowdfundingsactie voor dit doel hebben we het gebouw kunnen aanpassen. Mensen in een rolstoel komen bijvoorbeeld met een lift op het podium. Ons podium is inclusief. En we hebben ons netwerk ook nog eens kunnen uitbreiden met betrokken investeerders.’

• Let ook op de vormentaal van het gebouw en het interieur. 

  ‘Het gebouw is gebouwd in de tijd van de Wederopbouw. Eenvoud en degelijkheid waren de belangrijkste uitgangspunten. In het interieur zie je dat ook terug. Met gebruik van hout en staal, doeltreffend en praktisch. Wij zijn op die principes doorgegaan, met een moderne touch. Nog steeds doeltreffend en praktisch.  Dit helpt ook bij de beleving van het verhaal van dit gebouw, dat is van waarde. Zelfs op de muren doen wij aan ‘storytelling’. 

• Blijf vraagtekens zetten bij wat de deskundigen als vanzelfsprekend presenteren. 

  ‘Ik kwam in een voor mij nieuwe wereld terecht: een wereld van bouwers en techneuten. Er wordt je van alles als vanzelfsprekend opgediend. Maar als ze het mij niet in Jip en Janneke taal duidelijk kunnen maken, dan moet ik daar iets mee doen. Ik heb geleerd: stel steeds de vraag die voelt als dom, maar het niet is. Dat heeft mij al zoveel geld bespaard!’

Verduurzaming en circulariteit 

• Het auditorium is helemaal van het gas af. Op het dak staat nu een warmtepomp. 
• De kanalen die voor verwarmen en koelen gebruikt worden, zaten al in het pand. 
• Nieuw dak met daaronder isolatiepanelen, aan de wanden voorzetpanelen. 
• De ventilatie is CO2 gestuurd en de installatie is voorzien van warmteterugwinning. Zo is er een gezond binnenklimaat zonder energie te verspillen. 
• Hergebruik oude houten tribune
• Herstel van de leesplankjes en de lampjes teruggebracht
• Terugbrengen originele houten balustrade 
• Restauratie akoestische panelen aan de wanden van de grote zaal
• Het volledige monumentale platform voorzien van ledverlichting

 Impact

Met een herbestemming maakt een eigenaar impact. De herbestemming van het Auditorium levert ook de nodige winst op, in maatschappelijke termen geformuleerd. Denk aan:  

• Behoud van rijks monumentaal industrieel erfgoed, dat een goed beeld geeft van de bouwstijl in de periode van Wederopbouw.
• Hergebruik en circulariteit: zoveel mogelijk materiaal is hergebruikt. Alles wat hersteld kon worden, tot en met de stopcontacten en de schrijftafeltjes, werd hersteld. Er werd alleen nieuw gekocht waar het niet anders kon. Daardoor is de impact op het milieu beperkt gebleven.
• De activiteiten in het gebouw hebben impact voor de mensen die er hun vaardigheden kunnen verbeteren. Jong en oud, met of zonder beperking: iedereen kan zich hier ontwikkelen in de kunst van het spreken. 
• Het Neherlab biedt het podium aan iedereen die kennis wil delen met anderen. 
• Er is specifieke aandacht voor toegankelijkheid in alle opzichten: iedereen doet mee. Het podium is er voor iedereen. Juist voor mensen met een uitdaging in het leven. Ook zij leren hier het podium te bestormen. Zo draagt de nieuwe bestemming bij aan inclusiviteit en diversiteit in de samenleving. 

Links 

• www.neherlabauditorium.com
• Events
• Podium dat iedere spreker wil bestormen
• Bekijk de videos