Toren én terrein klaar voor de toekomst

‘Ga maar eens mee naar bovenste verdieping en kijk om je heen. Het uitzicht… Uniek! Als je daar rondloopt, dan zie en voel je gewoon hoe bijzonder het gebouw is’, zegt Marcel Kamphuis met een glinstering in zijn ogen. Hij mag van huis uit sloper zijn, maar De Radartoren B17 in Hengelo, die moest en zou behouden blijven. 

Mede-eigenaar Paul Scholten, ontwikkelaar en projectmanager, is al even gepassioneerd over de dertig meter hoge eyecatcher van Hengelo: ‘Deze toren is door Holland Signaal speciaal gebouwd voor het testen van radarsystemen. Het ging destijds om de hoogte. Dat is terug te zien in de architectuur: er is geen energie gestoken in het middendeel van het gebouw. Dat is simpelweg open. Menig bezoeker vraagt wanneer we die opening volbouwen. Maar dat gaan we niet doen en daardoor blijft het gebouw uniek.’ 

Niet alleen het gebouw zelf is bijzonder, het staat ook nog eens op een uniek complex: het High Tech Systems Park. De omgeving biedt conferentiezalen, een Albert Heijn To Go, Starbucks, cateraars, sportschool en - niet in de laatste plaats - innovatieve bedrijven die allemaal twee dingen gemeen hebben: techniek en de wil om elkaar te versterken. 

Kamphuis en Scholten kochten de radartoren in 2021, begonnen met de transformatie in 2022 en openden hun vernieuwde radartoren als bedrijvencomplex in 2023. Dit avontuur smaakte Kamphuis en Scholten naar meer; momenteel zijn de twee ondernemers bezig met de herbestemming van het Ketelhuis op het High Tech Systems Park.

SUCCESFACTOREN EN AANDACHTSPUNTEN

Goed duo
Dat hun samenwerking zo goed zou bevallen, konden Paul Scholten en Marcel Kamphuis niet weten, want de Radartoren is hun eerste gezamenlijke project.

 Maar onze samenwerking bleek direct een van de succesfactoren.

Paul heeft veel ervaring met herbestemmen en kent partijen die belangstelling hebben voor het huren van een bedrijfsruimte’, neemt Kamphuis het woord over. ‘En Marcel is juist weer van de materialen’, vult Scholten weer aan. ‘Met zijn bedrijf Omgekeerd Bouwen heeft Marcel vele materialen voorhanden die vrijkomen uit sloopprojecten. Die materialen zijn ook goed van pas gekomen in de toren. En dat hergebruik is ook nog eens op en top circulair.’

Vertraging bij de huurder
‘Om onze financiering bij het Restauratiefonds te kunnen krijgen, moesten we natuurlijk ook laten zien dat we huurders hadden’, vertelt Scholten. ‘Onze eerste huurder Cooll is een start-up en werkt zodoende met financieringsrondes. Daardoor duurde het even voordat Cooll de financiële kant rond had en het huurcontract kon tekenen. Op zich niet direct een probleem, maar ondertussen liep het voorstel van het Restauratiefonds richting ons af. Het zou natuurlijk eeuwig zonde zijn als wij door zo’n vertraging de leningen niet kregen. Onze accountmanager Grietje heeft toen laten zien hoezeer het Restauratiefonds meedenkt. Ze heeft de geldigheid van het financieringsvoorstel kunnen rekken, met behoud van de gunstige rente. Fantastisch was dat. Volgens verwachting was vlot daarna ook het huurcontract met Cooll rond.’

Redden van de sloop
Zo trots als heel Hengelo nu is op het behoud van de Radartoren, zo wankel was de toekomst van de toren een paar jaar geleden. Het gebouw stond op de nominatie om gesloopt te worden. ‘Thales wilde het op zich wel aan ons verkopen, maar ze doen tegenwoordig tests in andere gebouwen en ironisch genoeg staat de Radartoren daarbij in de weg’, vertelt Scholten. ‘Daarom was slopen voor hen ook een goede optie.'

Tsja, dan is het zaak om iedereen enthousiast te maken voor herbestemming.

'Thales, medewerkers van de gemeente, de provincies, potentiële huurders, financiers. Iedereen moest de droom die wij hadden, óók voelen. Ik heb eerdere herbestemmingen laten zien, zoals gebouw N en de Textielfabriek. En het is ons gelukt. De andere partijen werden ook enthousiast.’
 

Oud maar robuust
‘Als we voor zekerheid gingen, hadden we gesloopt’, zegt Kamphuis met een lach. ‘Toen Thales er in 2012 uit ging, was het er te koud en te oud om er te werken. Er moest flink wat gebeuren om het comfortabel en ‘van deze tijd’ te maken. Maar, behalve dat het gebouw oud is, is het ook robuust. Vroeger hebben hier kranen op het dak gestaan. Dat gewicht heeft het gebouw gedragen. En de liften, die zijn van zulk zwaar materiaal dat je er 2.000 kilo in kan vervoeren. Die hebben nu de kwaliteit van vroeger, met een besturingssysteem van nu. De luchtbehandelingskanalen hebben we ook behouden. Die zijn van zo’n kwaliteit dat we die opnieuw hebben gebruikt.’ 

FINANCIERING

Het herbestemmen van de Radartoren kostte drie keer zo veel als de aanschaf ervan. Voor de financiering van het totaalplaatje vonden Kamphuis en Scholten een medestander in het Nationaal Restauratiefonds. Voor accountmanager Grietje Hofstede is het bijna ‘vanzelfsprekend’ dat dit project op medewerking van het Restauratiefonds kon rekenen: ‘De drie-eenheid Kamphuis, Scholten en gemeente Hengelo heeft zo’n sterke gedeelde visie. Zij wilden dit bijzondere gebouw weer toekomst geven. En daarom past het Restauratiefonds er ook zo goed bij: we hebben allemaal de intrinsieke motivatie om het pand te behouden. We zijn hun volwaardige financieringspartner geworden, door het verstrekken van de Cultuurfondshypotheek en de Monumentenhypotheek.’
Wij dachten direct aan het Restauratiefonds toen we financiering nodig hadden’, vertelt Scholten. ‘Mijn bedrijf SOM werkt veel voor BOEi, een maatschappelijke onderneming gericht op herbestemming van erfgoed. Ik heb ontzettend veel kennis opgedaan in de projecten die ik al met BOEi heb mogen doen en door hen leerde ik ook het Restauratiefonds kennen.’
Kamphuis: ‘Het mooie aan het Restauratiefonds is het langetermijnperspectief. Bij een commerciële financiering is de looptijd vijf jaar, bij het Restauratiefonds dertig jaar. Dat geeft zekerheid en rust.’
‘Overigens wisten we niet dat ook niet-monumentale panden in aanmerking kwamen voor financiering. Maar dat is sinds vorig jaar wel het geval. Dat kwam heel mooi uit voor ons’, zegt Scholten.

DUURZAAMHEID

In deze herbestemming staat één woord centraal: hergebruik. ‘Gedurende de herbestemming belde ik Paul steeds: ‘ik heb dit of dat materiaal beschikbaar’ en dan keek hij waar we het konden toepassen’, vertelt Kamphuis. Hij geeft een voorbeeld: ‘Bij Universiteit Enschede waren we in diezelfde periode bezig met sloopwerkzaamheden en daar kwam isolatiemateriaal vrij. Een paar dagen later hebben we het in de radartoren gebruikt. Het materiaal rekenen we voor de universiteit niet als stort, maar als opbrengst. Dus zo geven we de universiteit iets terug en maken we de toren duurzamer. Ook hebben we materialen van de Radartoren zelf hergebruikt. Isolatie, betonplaten, hout en gipsplaten bijvoorbeeld. De installaties hebben we verduurzaamd’, vertelt Scholten. 

De Radartoren heeft nu twee luchtwarmtepompen, een klimaatplafond dat de temperatuur regelt, ledverlichting en een nieuwe luchtbehandelingsinstallatie met warmteterugwinning.

Interessant detail: huurder Cooll maakt warmtepompen. ‘De warmte die voortkomt uit het testen van hun pomp, wordt ook benut voor het gebouw.’ De Radartoren is van energielabel G naar A gegaan. Meer weten over duurzaamheid en circulariteit? Lees ook onze whitepaper Circulaire oplossingen bij het herbestemmen van monumenten.

IMPACT

De toren is klaar voor de toekomst en zo ook het terrein. Het HTSP is één van de vier topwerklocaties van Twente. Het bedrijventerrein is over de weg, per fiets en met het openbaar vervoer goed te bereiken. Het ligt vlakbij de autosnelweg, langs de fietssnelweg F35 en staat via Centraal Station Twente in verbinding met de rest van Nederland en Europa.

Het eerste gebouw dat bezoekers van HTSP zien, is het Ketelhuis. Dat hebben Scholten en Kamphuis ook gekocht en ze werken aan de herbestemming. ‘Van het Ketelhuis naar de Radartoren is een meter of tweehonderd. Dat hele stuk blazen we nieuw leven in. We denken aan een padelbaan, een plek voor events, horeca en wat zitjes om over het water uit te kijken’, zegt Scholten. 

‘We hebben onlangs de subsidie ‘Aantrekkelijke werklocaties’ toegekend gekregen’, zegt Kamphuis. ‘Daarmee gaan we ervoor zorgen dat mensen kunnen lunchen aan het water. Ook denken we aan oplaadstations voor auto’s, vergroening van het terrein en wandelroutes. Dat deze investering in de omgeving mogelijk is, brengt het hele terrein in een stroomversnelling. Tot 10 jaar geleden zat er een poort voor het terrein en kwam er niemand. Nu is het open.’ 
‘Over 20 jaar zit het hier helemaal vol met interessante mensen en bedrijven die elkaar weten te vinden en fijn samenwerken’, voorspelt Scholten. ‘De provincie Overijssel heeft HTSP al aangewezen als topwerklocatie.’

Laat u inspireren door herbestemd industrieel erfgoed en ontdek de unieke schoonheid. Met meer dan 100 projecten, verspreid door heel Nederland, laten wij u zien wat mogelijk is bij het herbestemmen van een industrieel monument. Raak geinspireerd. 

CONTACT EN LINKS
De Radartoren B17
Haaksbergerstraat 75-85 

7554PA Hengelo 
www.radartorenb17.nl