De voormalige werf van de RDM is getransformeerd tot RDM Campus door de samenwerking tussen twee scholen en het Havenbedrijf Rotterdam. De oude hallen functioneren nu als les- en bedrijfsruimten terwijl de industriële grootsheid van de monumentale hallen behouden gebleven is. RDM heeft een nieuwe betekenis gekregen: Research, Design & Manufacturing.
Opgave
Op de kop van de Waalhaven, aan de Nieuwe Maas in Rotterdam, ligt de voormalige werf van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij (RDM). De RDM is in 1902 opgericht als voortzetting van Maatschappij de Maas en vestigde zich op de Heijplaat in Rotterdam. In 1914 werd gestart met de bouw van tuindorp Heijplaat voor werknemers van de RDM. Tot de Tweede Wereldoorlog nam het RDM-terrein in omvang toe tot circa 40 hectare. Toen eind jaren ’50 de scheepsbouw in de problemen kwam is RDM zich meer gaan toeleggen op de defensie-industrie. Na fusies ging het bedrijf op in het RSV-concern, dat in 1983 failliet ging en waardoor 1370 mensen werkloos werden. Een nieuwe vennootschap onder de naam RDM Technology zette voort, waarbij onderzeeërs werden gebouwd. In midden jaren ’90 viel ook het doek voor RDM Technology.
Na de teloorgang van RDM is het gebied geleidelijk door andere bedrijven in gebruik genomen.
Mede door de ontwikkeling van de Tweede Maasvlakte ontstaat er in de havens binnen de stad ruimte voor herordening en vernieuwing. Binnen Stadshavens is het RDM-terrein een deelgebied.
Aanpak
Het Havenbedrijf Rotterdam is in 2002 eigenaar geworden van het terrein. Een periode van planontwikkeling volgde. Waarin in 2004 de ontwikkelingsmaatschappij Stadshavens Rotterdam is opgericht door Havenbedrijf Rotterdam N.V. en de gemeente Rotterdam. Vervolgens is in 2005 een bijeenkomst gehouden om na te gaan of er draagvlak was voor het concept en het idee van Stadshavens Rotterdam, en is een cultuurhistorische verkenning van het terrein gepubliceerd.
Het Albeda College vestigde al vóór de ontwikkelingen een bedrijfsschool in de machinehal op RDM-West. Het Albeda College moest een andere locatie gaan zoeken of er moest iets aan het gebouw gebeuren. Samen met Hogeschool Rotterdam en het Havenbedrijf is daarom de eerste stap gezet voor herontwikkeling. In 2007 is er een samenwerkingsovereenkomst getekend voor de RDM Campus. In datzelfde jaar is nog gestart met de verbouwing van de machineloods. Het Havenbedrijf ziet de rol van de campus in een bijdrage aan het technisch personeel dat zij in de toekomst nodig zullen hebben.
De eerste zichtbare ontwikkeling is de vestiging van scholen in het industrieel erfgoed. Het Albeda College en Hogeschool Rotterdam vestigen zich sinds 2008 in het Innovation Dock. Daarnaast behoort de aqualiner tot de eerste stap van de ontwikkelingen. De verbinding van de campus met het stadscentrum en ander openbaar vervoer is over water het meest direct.
Op de voormalige RDM-werf, midden in de Rotterdamse Stadshavens, is een campus gerealiseerd voor onderwijs- en onderzoeksinstellingen en hun partners uit bedrijfsleven en overheid. De RDM Campus vormt de aanjager voor de metamorfose van het gehele RDM-terrein. De Rotterdamse haven heeft in de toekomst veel technisch geschoold personeel nodig om de internationale concurrentiepositie te kunnen borgen. Door onderwijs naar de haven te brengen, komen studenten vanzelf in contact met havenbedrijven.
Ontwerp
Terrein
RDM-West heeft de naam RDM Campus gekregen. Het terrein is ongeveer 25 hectare groot en bestond uit lege fabriekshallen. RDM Campus heeft drie locaties: Innovation Dock, het Oude Hoofdkantoor van de RDM (‘Droogdok 17’) en de Dokhaven (met daaraan ook het Dokkantoor). RDM Campus heeft ruimte voor zo’n 25 bedrijven en beschikt over kavels die variëren van 80m² tot 800m². Naast deze locaties is de overgangszone tussen het bedrijventerrein RDM en het dorp Heijplaat onderdeel van het gebied. De overgangszone staat bekent als ‘RDM Village’.
Gebouwen
- De voormalige machinehal Innovation Dock is een monumentale hal met een oppervlakte van 23.000 m² en bestaat uit twee delen. Een scholendeel (Albeda College en Hogeschool Rotterdam) en een bedrijvendeel.
- Het Oude Hoofdkantoor van de RDM (‘Droogdok 17’) is herbestemd tot congrescentrum en vestigingslocatie voor kantoren, onderwijs en ateliers. Naast het congrescentrum zijn in het pand onder meer de projectbureaus van RDM Campus en Stadshavens Rotterdam gevestigd, de Rotterdamse Academie van Bouwkunst en het kenniscentrum Sustainable Solutions RDM van Hogeschool Rotterdam. Zie voor meer informatie ‘RDM Droogdok 17 in Rotterdam door PLUS architecten’.
- De Dokhaven verzorgt voor studenten en bewoners van Heijplaat een dagelijkse verbinding met het centrum. Dokhaven is de ingang van de RDM Campus vanaf het water. Direct aan het water ligt het Dokkantoor, waar diverse bedrijven gevestigd zijn. Een deel van de Dokhaven biedt ruimte voor exposities en experimenten. In het andere deel blijft ruimte gereserveerd voor schepen.
Constructie
Innovatief is de nieuwe kantoorvloer in Innovation Dock die aan de bestaande historische constructie opgehangen is. Rondom de constructie zijn vides gemaakt zodat vanuit de kantoorvloer de bijzondere constructie goed zichtbaar is.
Succesfactor
De kracht van RDM Campus wordt door Jouke Goslinga beschreven in het RDM Campus Magazine #03: “Innovatieve bedrijven verbinden aan toonaangevende onderwijsinstituten, die samen met studenten hoogwaardige kennis opbouwen, innovatie stimuleren en maatschappelijke knelpunten oplossen.” (2012: p.14)
Valkuil
De bereikbaarheid van het gebied, dat midden in de havens ligt, is een aandachtspunt: er is maar één ontsluitingsweg en die leidt naar de zwaarbelaste A15. De bereikbaarheid is aangepakt door een nieuwe verbindingsweg tussen de RDM Campus en het havengebied, en door de verbinding met een aqualiner. De verbinding over water is de meest directe verbinding met het stadscentrum en ander openbaar vervoer.
Meer informatie
- RDM-terrein op de website van Stadshavens Rotterdam.
- De website van RDM-campus.
- Rapport: ‘RDM. Cultuurhistorisch verkenning van de RDM, Rotterdam’, door Crimson architectural historians, 2005.
- Artikel: 'RDM Droogdok 17 in Rotterdam door PLUS architecten', op de website van De Architect, 2009.
- Artikel: ‘Van scheepswerf tot Innovation Dock met kassenbouw. Transformatie van RDM-werf tot campus voor middelbaar en hoger technisch onderwijs’, door Josine Crone in Bouwwereld #05, 2010.
- Beschrijving in 'Amsterdam vs. Rotterdam' (City2City) in ezine #1 (maart 2013) van het Nationaal Programma herbestemming.