Werkspoorkathedraal, Utrecht

De Werkspoorkathedraal is een enorme fabriekshal in Utrecht. De firma Werkspoor zette op deze locatie vanaf de jaren zestig grote staalconstructies in elkaar, zoals de waterkering bij de Neeltje Jans. Werkspoor sloot de hal in de jaren zeventig. In de hal zijn nu events en in de acht studio’s hebben vijftien creatieve bedrijven onderdak gevonden.  

Bob Scherrenberg, eigenaar van Overvecht Vastgoed, was onder de indruk van een van de weinige industriële gebouwen die de gemeente Utrecht nog heeft en kocht het gemeentelijke monument in 2014. Hij nam Gabrielle Muris in de arm als ‘ontwikkelaar’. Zij helpt het gebouw en tegelijkertijd ook de omgeving ervan tot bloei te brengen.  De hal is inmiddels vol in bedrijf als evenementenlocatie: de Tourcamping vond er al in een vroeg stadium onderdak, maar ook een bouwbeurs en een foodtruckfestival ontvingen hun bezoekers al in de imposante kathedraal. De voormalige Wasserij is in gebruik als club/breakout en de Spuiterij met zicht op de haven herbergt nu café De Leckere.

Uitstraling intact

In de hal is een ‘doos’ van glas en staal geschoven. Daarin zitten acht studio’s, inmiddels allemaal verhuurd aan bedrijven in de zakelijke creatieve dienstverlening. Alles is opgeknapt, waarbij er steeds op is gelet dat de uitstraling van het gebouw intact bleef. Zo is de elektra vernieuwd, maar de nieuwe verbindingen zitten verstopt in de oude kasten. Om een indruk te krijgen van de omvang van het project: alleen al voor de vloer in de hal moesten 70 vrachtwagens rijden. En in die vloer ligt maar liefst 40 kilometer aan verwarmingsbuizen. En de rails in de hal verwijzen naar het verleden, maar kunnen ook nog gebruikt worden.

Katalysator

De Werkspoorkathedraal werkt nu al als een katalysator voor het omliggende gebied. Panden die lange tijd leeg stonden, worden nu opeens verkocht. En de gemeente begint hier ook weer te investeren; er wordt binnenkort een wandelpad aangelegd. Hoewel de Werkspoorkathedraal en de bijbehorende gebouwen nog niet helemaal ‘af’ zijn, zijn Bob en Gabrielle alweer bezig met het volgende grootschalige herbestemmingsproject: de naastgelegen Werkspoorfabriek.

Duurzaamheid

Duurzaamheid is bij de restauratie van de Werkspoorkathedraal en ook in de huidige bedrijfsvoering ervan een continu thema. De energierekening is, zeker met zo’n groot gebouw, een extra trigger. De studio’s zijn meteen al goed geïsoleerd. Momenteel is er overleg met de gemeente over het plaatsen van zonnepanelen op het dak. Duurzaamheid is ingewikkeld, omdat de techniek zich snel ontwikkelt. Wat een paar jaar geleden de beste keuze leek, is inmiddels alweer achterhaald. Na veel verschillende adviezen werd destijds gekozen voor vloerverwarming die draait op stadsverwarming. Er wordt dus gebruik gemaakt van restwarmte, wat duurzaam is. Maar met de kennis van nu zou de Werkspoorkathedraal misschien kiezen voor een warmtepomp.

Succesfactoren

• Zoek verbinding met de omgeving van je pand
• Stel een ontwikkelaar aan die denkt in combinaties en winwin situaties. Een optimistische strateeg die ook goed kan implementeren.
• Begin met ‘placemaking’: klein beginnen met horeca en kleinere onderdelen. Zo zie je snel leven in de brouwerij en dat is belangrijk voor de voortgang van het proces.

Aandachtspunten

• Energievraagstukken zijn ingewikkeld. Je krijgt vaak tegenstrijdige adviezen en de technische ontwikkelingen gaan razendsnel. Laat je goed adviseren, al is dat in dit veld geen garantie dat je een goede keus voor de komende tien jaar maakt.

Financiering

De restauratie en herbestemming zijn gefinancierd met eigen kapitaal van Erfgoed Utrecht Werkspoor BV en een Utrechts Restauratiefonds-hypotheek van het Nationaal Restauratiefonds.

De verdere ontwikkeling van het havengebied tot een publieke ontmoetingsruimte vindt plaats in samenwerking met de gemeente Utrecht en wordt medegefinancierd met een EFRO-subsidie. Doel: het verder verbeteren van het vestigingsklimaat in het gebied met kansen voor de creatieve, circulaire economie.

Contact en links

https://werkspoorkathedraal.nl/
http://www.monkarchitecten.nl/
https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/van-verval-naar-vintage/
https://www.gebiedsontwikkeling.nu/artikelen/rdm-campus-rotterdam-waardecreatie-door-herontwikkeling/

Over het volgende herbestemmingsproject van Bob Scherrenberg:
http://www.zecc.nl/nl/project/2024/Werkspoorfabriek-Utrecht

Over de Rietveldprijs
http://www.rietveldprijs.nl/werkspoorkathedraal-wint-zowel-rietveldprijs-2017-als-rtv-utrecht-publieksprijs/