Adres

Zwaanstraat 5651 CA Eindhoven Nederland

Monumentstatus
Geen
Transformatiejaar
2009
Oude functie
Industriegebied
Nieuwe functie
Bedrijfsruimten
Wonen

Strijp R is de geboortegrond van de televisie. Sinds het vertrek van Philips wordt er gewerkt aan de transformatie tot woonwijk. Piet Hein Eek is de herbestemmer van het gebied en transformeerde het RK gebouw al, maar ook het RF en RAG gebouw staan nog op de herbestemmingsagenda.

Opgave

Strijp R is een naoorlogs terrein in Eindhoven waar op grote schaal beeldbuizen zijn geproduceerd door Philips. De historische betekenis zit niet zozeer in de bijdrage aan het stadsbeeld of de uitzonderlijke kwaliteit van de gebouwen. Strijp R is de geboortegrond van de televisie.

Strijp R is het derde bedrijventerrein dat Philips ontwikkelde. Na de S, de T en de R van STRijp is Philips niet verder gegaan. De meeste kantoorgebouwen en fabrieken zijn al sinds de jaren ’90 niet meer in gebruik door Philips. De firma Anteryon/LTC heeft een huurcontract tot 2014. De gebouwen RAX en RAY blijven tot die tijd in gebruik.

Aanpak

Door middel van een bieding is Amvest in 2005 eigenaar geworden van Strijp R. Amvest stond zelf voor de keuze hoe zij de visie- en planvorming en de betrokkenheid van diverse partijen in zouden richten. Buurtbewoners en geïnteresseerden zijn uitgenodigd om deel te nemen aan de visievorming. De methode branding is hiervoor toegepast en dit resulteerde in een brandsheet met de kernwaarden voor de wijk.

Voor de verdere planvorming is een plangroep gevormd met vertegenwoordigers van de bewoners van Drents Dorp. In 2009 is er een Definitief Ontwerp Stedenbouwkundig Plan opgesteld voor de eerste fase, het zuidwestelijk deelgebied. In hetzelfde jaar is een start gemaakt met het grotendeels slopen van de bedrijfsbebouwing. De meeste Philipsfabrieken en kantoren van Strijp R maken plaats voor een programma van ongeveer 500 woningen. Naast de woningbouw worden er enkele commerciële functies gerealiseerd.

De keramische werkplaats blijft staan en was de eerste ontwikkeling van de nieuwe bestemming van Strijp R. Dit gebouw is door Piet Hein Eek getransformeerd en in gebruik genomen in 2010 (zie ook ‘Gebouwen’). De eerste nieuwbouw fase bestaat uit het realiseren van 86 huur- en koopwoningen. Deze woningen zijn in 2012 opgeleverd. Naar verwachting zullen de laatste woningen in 2017 worden opgeleverd.

Ontwerp

Hoofdvorm

Strijp R ligt tussen het Drents dorp, het landgoed de Wielewaal en de Zwaanstraat (Strijp T), waar ook de hoofdentree van het gebied aan gelegen is. De ruimtelijke opbouw wordt bepaald door een spoorlijn diagonaal door het gebied. Rondom de vertakkingen van de spoorlijn zijn de gebouwen geplaatst. Aan de noordzijde stond de eigenlijk televisiefabriek. De bebouwing aan de zuidzijde was niet specifiek voor televisieproductie bedoeld, maar voor onder andere opslag en als garage.

Op het terrein van Strijp R staat nog een deel van de oude loopbrug. De loopbrug heeft gediend voor het transport van de televisies van de fabriek (gebouw RAD) naar de laboratoria en meetkamers (gebouw RAF). Er zijn plannen om de oude loopbrug onderdeel te maken van een nieuw kantoorpand. Zie voor meer informatie het filmpje linksboven.

De bestaande groene bomenrand om het terrein wordt getransformeerd tot park. Het 20 meter brede zoompark bestaat uit de bestaande bomenrijen aangevuld met nieuwe bomen.

Gebouwen (een selectie)

Keramische werkplaats (RK)
In de voormalige keramische werkplaats van Philips werden onderdelen voor radio’s en televisies gemaakt. Ontwerper Piet Hein Eek heeft het gebouw uit de jaren vijftig getransformeerd tot zijn werkplaats en showroom voor zijn meubelmakerij (opgeleverd 2010). Daarnaast is er ook een restaurant, een expositieruimte en een evenementenruimte ondergebracht in het complex. 

Portiersgebouw (RF)
Piet Hein Eek gaat het voormalige portiersgebouw, dat deels gesloopt is tijdens de sloopwerkzaamheden, samen met Amvest transformeren tot een woon-werkgebouw. Zie voor meer informatie: ‘portiersloge Strijp R’.

Pompgebouw (RAG)
Het voormalige pompgebouw op Strijp R kenmerkt zich door de gele baksteen, de zogenaamde verblendsteen. Ook dit vervallen gebouw is door Piet Hein Eek gekocht dat hij zal herbestemmen tot woningen. De transformatie kan van start wanneer de asbestsanering voltooid is. Zie voor meer informatie: ‘Pompgebouw Strijp R’.

Succesfactoren en valkuilen

Het project biedt weliswaar interessante woningen, maar de vraag is of het project zich niet erg afhankelijk heeft gemaakt van de place-making van Piet Hein Eek. 

“Strijp R is als woonwijk gewild, zo blijkt. Zowel onder huurders als kopers. Bijna alle 86 woningen (de helft koop) uit de eerste bouwfase zijn aan de man gebracht. Ralf Peeters van ontwikkelaar Amvest verklaart het succes uit de ligging van de wijk; dichtbij nieuwe cultuur (Strijp S), maar ook bij rust en ‘groen’. En dan is er nog de ‘geest van Philips’, door de architect vertaald in herkenbare daklijnen, deurkleuren, raampartijen en ‘gevelgrapjes’.” (bron: Amvest, juni 2013).

Alhoewel moeilijk te meten zal het succes van de verkoop/verhuur van woningen voor een groot deel bepaald zijn door de place-making door Piet Hein Eek. Piet Hein Eek beschrijft in zijn eigen boekje ‘Het Gebouw’ overigens hoe moeizaam de herbestemming was van het RK-gebouw. Hij heeft een fors bedrag moeten betalen voor de aankoop en kon dit slechts financieren door allerlei nieuwe functies aan te bieden. Ook heeft hij zijn eigen personeel van met name meubelmakers moeten inzetten om met sloopmateriaal van andere gebouwen, het eigen gebouw op te knappen.

Meer informatie

Bouwjaar
1942
Architect (transformatie)
Architectenbureau Diederendirrix en Buro Lubbers
Eigenaar
Amvest
Betrokken partijen
Gemeente Eindhoven
Piet Hein Eek
Organisatie
NPH
Gebruiksoppervlakte
182000m²
Tijdelijk / permanent
Permanent
Gebruiker(s)
Piet Hein Eek
Werknemers
Bewoners
Aantal eenheden (kamers/appartementen/werkunits)
500
Google map of Strijp R, Eindhoven
Het Restauratiefonds