Steenfabriek Elden wordt Leeffabriek: recreatie, inspiratie, transformatie

Steenfabriek Elden bevindt zich in de uiterwaarden van de Neder-Rijn bij Arnhem. In het land binnen de zomerdijken verrezen vanaf 1873 drie steenfabrieken, van de klei uit de uiterwaarden werden stenen gebakken. De steenfabriek Elden werd in 1928 gebouwd en was tot 1982 in gebruik. Nu wordt deze Gelderse erfgoedparel getransformeerd naar een Leeffabriek. Een plek voor recreatie, inspiratie en transformatie.

Frank van Jaarsveld is bouwondernemer. ‘Ik ben 25 jaar werkzaam geweest als directievoerder van een middelgroot bouwbedrijf, daarna verdergegaan als zelfstandig bouwondernemer, waar ik bewuster ben gaan bouwen en een nieuw concept heb ontwikkeld en gerealiseerd voor duurzaam eigentijds wonen in mijn woonplaats Houten.

Het pionieren is voor mij een inspiratiebron. Zo kwam ik er zelf ook achter dat een omgeving en een gebouw je gevoel positief kunnen beïnvloeden. Zo’n gebouw realiseren waar mensen zichzelf kunnen vinden zonder te zoeken, daar wilde ik iets mee doen.

Over mijn volgende project kreeg ik een steeds concreter beeld. Ik zag heel duidelijk een wens voor me: een gebouw met een industriële uitstraling, in de natuur, langs de Lek, dichtbij een stad, ruimte voor ongeveer 25 mensen en het liefst paarden in de buurt. Een vrij gedetailleerd beeld dus. Maar ik had geen idee waar ik zoiets zou kunnen vinden. Tijdens een bezoek aan een neef van mij in Arnhem vertelde ik waar ik mee bezig was en hij zei meteen: ‘De Steenfabriek past bij jouw wensen!’ Hij kwam er geregeld langs tijdens zijn hardlooprondje. Ik ben meteen op onderzoek gegaan.’

‘Op internet zag ik dat de gemeente het pand wilde verkopen. Ik heb de gemeente gebeld, daar kreeg ik als antwoord dat ze zich aan het beraden waren over het pand en de bestemming. Er zou een nota over komen. Na een week of zeven belde ik weer. De ambtenaar begon te lachen, toen hij hoorde waar ik over belde. Hij liep net met de ordner van de steenfabriek onder zijn arm. Op de lijst van belangstellenden stond ik op plaats vier. Ik heb vervolgens niet meer losgelaten. Steeds hoorde ik dat er constructief overleg plaats vond met anderen. Toen stelde ik voor dat ik in ieder geval een kwartier tijd zou krijgen om mijn plannen te presenteren. Want daarvan wisten ze nog niets. Uiteindelijk mondde dat uit in een gesprek van twee uur. Toch ging de gemeente niet met mij in zee.’

De gemeente besloot de steenfabriek Elden over te dragen aan BOEI, een bedrijf dat zich inzet voor duurzaam behoud en hergebruik van industriële panden. Frank: ‘Ik heb contact gezocht met de directeur van BOEI, die aangaf dat we konden praten wanneer ik met een goed plan en financiële middelen over de brug zou komen. Gelukkig ging mijn project met de 32 studio’s goed, dus zo kreeg ik een basis om in gesprek te komen. Ik zocht een compagnon om dit project samen mee vorm te geven. Gelukkig was het ook een droom van Anne Rodenburg, inspirator en transformator. Ik ben van het bouwen en ondernemen en Anne zorgt voor de beleving en de activiteiten in het gebouw.’

‘Wij zijn klaar om een gebouw en omgeving te bouwen, waar een bruisende energie heerst, waar mensen bewuster kunnen worden, wat ten goede komt aan het welzijn van de mens. Op een bijzondere plek een aantal dagen zijn, midden in het natuurgebied Meinerswijk. Als je naar de fabriek kijkt, zie je de steenoven en de schoorsteen. Het draait hier om de horizontale en verticale verbinding, die lijnen zie je in het gebouw en in ons aanbod terug. De horizontale lijn van 60 meter lang gaat over het vormingsproces middels recreatie en educatie tijdens het verblijf. De verticale lijn van de schoorsteen symboliseert het innerlijke bewustwordingsproces.’

 ‘Een gebouw en een omgeving waar een bruisende energie heerst.’

De plannen van Frank en Anne werden steeds concreter, maar ondertussen waren ze nog steeds geen stap dichter bij de koop van het pand. ‘BOEI ging eerst met andere partijen in gesprek. Wij hebben afgewacht en van tijd tot tijd contact gezocht.’ Pas eind 2019 gingen Frank en Anne echt in gesprek met BOEI. ‘We hebben de Leeffabriek B.V.  Opgericht en zijn in januari 2020 gaan bouwen, hoewel we het pas in de zomer van 2020 daadwerkelijk hebben gekocht.’

 ‘We hebben afgewacht en van tijd tot tijd contact gezocht.’

Verduurzamen

De nieuwe wanden/plafonds en de bestaande vloeren worden geïsoleerd. Met de gerealiseerde lichtstraat, voorzien van isolatieglas, van 40 meter bij 3,5 meter kunnen we het gebouw opwarmen en verlichten. Met een deel van de 200 zonnepanelen kunnen we de lichtstraat afdekken indien het in ‘t gebouw te warm wordt. Ecoforest hybride lucht-warmtepompen zorgen voor warm water en de vloerverwarming. De schoorsteen zal een bijdrage leveren aan de luchtverversing in het gebouw. Meer lezen over duurzaamheid? Lees ons kennisdossier duurzaamheid.

Circulariteit

‘We zijn al twee jaar aan het metselen met onze eigen stenen,’ vertelt Frank. ‘We hebben de ovenkamers ingekort en de stenen die dat heeft opgeleverd, liggen hier op pallets. Die gebruiken we weer om de verdieping mee te bestraten. De rode stenen zijn hier ter plekke gebakken, maar we hebben ook stenen uit een fabriek in Geldermalsen.’

Financiering

‘We brachten een deel eigen geld in en gingen in gesprek met het Nationaal Restauratiefonds. ‘De laagrentende lening uit het Gelders Monumentenfonds, was een belangrijke stap. We hadden nog een aanzienlijk tekort, dit hebben we onlangs kunnen aanvullen met een subsidie van de provincie Gelderland. Hier zijn wij de provincie zeer erkentelijk voor. Voor de financiering en de subsidie heeft Harry Kers, accountmanager bij het Restauratiefonds, een rol gespeeld. Zijn betrokkenheid heeft ons op het juiste spoor gezet.’

Succesfactoren

• Heb vertrouwen in je overtuiging. Ik wist steeds: ‘Het komt goed, alles valt op z’n plek.’ Dat betekent niet dat je er niks aan hoeft te doen, je moet wat in beweging brengen. Niet te hard gaan schudden en trekken. Precies op het goede moment het juiste doen.’
• Laat je project organisch groeien. ‘Kijk waar je naartoe wil en geloof dat je er komt. Hoe je er komt, dat zie je onderweg wel.
• Sluit met nieuwe functies aan bij de indeling van het oorspronkelijke gebouw. Bij het bakproces in de steenfabriek stonden de ovens op de begane grond. Hier vond het primaire proces plaats. Dat is ook nu nog het geval: we ontvangen hier onze bezoekers, hier zijn de verblijfsruimten en ook de kook- en eetgelegenheid. Onthaasten is hier het thema. Een verdieping hoger bevond zich het overzicht op het proces. Vanaf hier werd het vuur aangewakkerd indien nodig. Op deze verdieping staat ontdekken en ontwikkelen centraal. Hier komen de coaching- en trainingsruimtes. En de schoorsteen staat symbool voor het buiten verder tot ontplooiing komen. De omgeving hier is prachtig, dus ook dat laten we een rol spelen in ons aanbod.’ Lees ons gratis whitepaper Succesfactoren: geleerde lessen uit de praktijk.

GELDERSE ERFGOEDPARELS EN HET GELDERS MONUMENTENFONDS

Kastelen, kerken, poorten, torens, huizen, landschappen en archeologische sites vertellen het verhaal van wonen, werken en leven in Gelderland. Van eeuwen terug tot op de dag van vandaag. Het behoud van deze monumenten draagt bij aan een aantrekkelijk woon- en werkklimaat. In de Gelderse erfgoedsector vinden maar liefst 2500 vakmensen een baan, bovendien dragen goed onderhouden monumenten bij aan de bloei van de vrijetijdseconomie.

Redenen genoeg voor de provincie Gelderland om met 45 miljoen euro het Gelders Monumentenfonds te vullen voor de komende jaren. Eigenaren die hun Gelders monument willen restaureren, herbestemmen of verduurzamen, kunnen een lening aanvragen uit dit fonds. Omdat deze leningen ook weer worden afbetaald, kan dezelfde euro meerdere keren worden ingezet voor het Gelders erfgoed. Het Restauratiefonds is trots op deze samenwerking die tot mooie, concrete resultaten leidt: erfgoedparels. Een deel van de herbestemming van de Steenfabriek Elden is gefinancierd met een laagrentende lening uit het Gelders Monumentenfonds. Daarom mag de Steenfabriek Elden zich met recht een erfgoedparel noemen.

Contact en links

Website: leeffabriek.com
Aannemer restauratie schoorsteen: Kuiper Arnhem

Tekst: Erna Oosterveen, Woord-werk