Adres

Coehoornsingel 14 9711 BS Groningen Nederland

Monumentstatus
Gemeentelijk monument
Transformatiejaar
2006
Oude functie
Kerk
Nieuwe functie
Kantoor

Elk monument vertelt een eigen verhaal en geeft daarmee een gezicht aan een buurt, plaats of regio. Omdat deze prachtige herbestemming in 2006 getransformeerd is, kunnen de gegevens inmiddels verouderd zijn. Evenzogoed blijft dit verhaal een inspiratiebron voor uw herbestemmingsplannen van religieus erfgoed.

De Remonstrantse kerk is in 2004 overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken. De kerk heeft een verbouwing ondergaan, de kosterswoningen een restauratie en er is een toegangsgebouw (nieuwbouw) gerealiseerd. Het resultaat is een bijzonder ensemble van traditie en vernieuwing. Het pand is veilig gesteld voor de toekomst en op zondag wordt er nog gekerkt.

Opgave

De kerk aan de Coehoornsingel in Groningen is gebouwd naar een ontwerp van de architect H. Raammaker. Sinds 1883 is de kerk het onderkomen van de Remonstrantse Gemeente Groningen.

Tegen het einde van de vorige eeuw begon de last van het onderhoud steeds zwaarder te drukken op een kleiner wordend aantal leden. De Remonstrantse gemeente is sterk aan het vergrijzen en daarbij wordt de kerk steeds minder gebruikt. Om het gebouw voor de toekomst veilig te stellen heeft de Remonstrantse gemeente de kerk overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken. De leden hebben daarbij aangegeven hun vaste stek graag te blijven gebruiken.

Aanpak

De Remonstrantse gemeente heeft de kerk overgedragen aan de Stichting Oude Groninger Kerken in 2004. Deze Stichting restaureert of renoveert leegkomende kerken en zoekt er een nieuwe bestemming voor. De Stichting gaf het gebouw in erfpacht aan de Stichting Der Aa-kerk.

De Stichting Der Aa-kerk heeft in de Remonstrantse kerk het hoognodige onderhoud gedaan en daarnaast ook een ingrijpende verbouwing. In 2005 heeft de kerk de verbouwing onder leiding van de Japanse architect Moriko Kira ondergaan. Dit was inmiddels al de vierde restauratie van de Remonstrantse kerk. Bij de restauratie door Moriko Kira is ook een uitbreiding gerealiseerd. Moriko Kira kreeg de opdracht de kerk te verbouwen en met inachtneming van de nieuwe functies de sfeer zo veel mogelijk vast te houden. De kosterswoning, die in 1906 tegen de kerk aan werd gebouwd, kreeg bij de restauratie juist zijn oorspronkelijke interieur terug.

De Remonstrantse kerk is herbestemd tot een multifunctioneel gebouw. De kerk is in gebruik voor lezingen, concerten, kleine congressen, diners en debatten. Op zondag wordt er gekerkt, waardoor het gebouw dagelijks – behalve dus op zondagochtend – beschikbaar is.

Ontwerp

Hoofdvorm & interieur

Het kerkgebouw heeft een grote verandering ondergaan nu er religieuze en seculiere functies samenkomen. Deze verandering is zichtbaar aan de buitenkant door het glazen toegangsgebouw, waarin een nieuwe trap, een lift en toiletten zijn geplaatst. Het nieuwe trappenhuis heeft de scheiding tussen de toegang tot de kantoorruimten en de toegang tot de kerkzaal mogelijk gemaakt. De nieuwbouw is ovaal van vorm en bekleed met matglas dat is afgewerkt met houten stijlen. De aan de kerk gekoppelde kosterswoning is gerestaureerd tot de oorspronkelijke staat.

Het interieur van het kerkgebouw is in de jaren twintig en de jaren zeventig van de vorige eeuw al grondig gemoderniseerd waardoor het oorspronkelijke interieur al nagenoeg verdwenen is.

Naast de kerkzaal zijn er zes vergaderruimten in verschillende maten beschikbaar. De kerkzaal vormt het hart van het gebouw en is modern vormgegeven. De zaal is volledig ontmanteld, waarbij ook de gietijzeren kolommen omwille van brandveiligheid verwijderd zijn. De architect vond een nieuwe bestemming voor de majestueuze gietijzeren kolommen uit de kerkzaal: aan de voorzijde van het gebouw sieren ze nu de bibliotheek en zijn ze tegelijkertijd functioneel door het dragen van de nieuwe galerij. Op de galerijen rond de zaal zijn kantoorruimtes gerealiseerd (van de Stichting Oude Groninger Kerken). Boven de ingang van de kerk zijn twee vergaderzalen, de overige vier vergaderruimtes zijn in de aangrenzende kosterswoning ondergebracht.

De Hemelkamer en de Tempel-Zwartsenbergkamer bevinden zich in de Remonstrantse kerk en hebben een eigentijds karakter. De Hemelkamer is gelegen boven de ingang van de kerk. De Tempel Zwartsenbergkamer is vernoemd naar mevrouw A.C.T. Tempel-Zwartsenberg. Zij richtte in 1977 de Stichting Tempel-Zwartsenberg Fonds op om het werk van de Stichting Oude Groninger Kerken te ondersteunen. Gezien het feit dat de restauratie en de herbestemming van de Remonstrantse kerk in belangrijke mate tot stand zijn gekomen dankzij de Stichting Tempel-Zwartsenberg Fonds draagt de vergaderkamer op de eerste verdieping haar naam. Een schilderij van mevrouw Tempel-Zwartsenberg hangt in de naar haar genoemde kamer. Daarnaast hebben dierbare meubels van het echtpaar Tempel een plek gekregen in de Remonstrantse kerk.

Het orgelfront is bij de restauratie van de kerk verdwenen. Het orgel dat door de Groningse orgelbouwers Cees en Anton van Oeckelen gebouwd is in 1883-1885, is onzichtbaar opgesteld. De organist had daardoor geen direct zicht op de gemeente.

Constructie

Voor de kantoorverdiepingen zijn nieuwe vloeren en kolommen ingebracht. 

In de aanbouw van de kerk zijn naast de trappen ook de liften en toiletten ondergebracht. Dit is een vrijstaande betonconstructie waar de buitenhuid aan is bevestigd.

Financiering

De bouwkosten bedroegen in totaal € 1.879.000. 

Succesfactoren

“Wat binnen in de kerk is veranderd, namelijk dat de kerk een meer publiek gebouw is geworden, is ook buiten in de verschijningsvorm zichtbaar gemaakt” (de Architect, juni 2006: 46).

“Het vooraanzicht van de kerk als geheel is ingrijpend veranderd, maar de statige gevel en de hedendaagse aanbouw vormen toch een vanzelfsprekende eenheid” (www.blgroningen.nl/locaties/remonstrantse-kerk).

Meer informatie

Vind de juiste specialist voor uw monument in de SpecialistenWijzer op Monumenten.nl, met expertise in onderhoud, restauratie en verduurzaming. Voor elke klus een geschikte specialist met kennis van en hart voor monumenten. 

Bouwjaar
1883
Architect (origineel)
H. Raammaker
Architect (transformatie)
Moriko Kira
Eigenaar
Stichting Oude Groninger Kerken
Betrokken partijen
Stichting Der Aa-kerk (erfpachter)
Bijzondere Locaties Groningen (verhuurder)
Ingenieursbureau Dijkhuis (constructie)
Adviesbureau van der Weele (installaties, bouwfysica en akoestiek)
Adviesbureau van der Plas (bouwkundig adviseur)
Jurriens Noord (hoofdaannemer)
Govert Visser (tuinarchitect)
Organisatie
NPH
Gebruiksoppervlakte
1690m²
Tijdelijk / permanent
Permanent
Gebruiker(s)
Remonstrantse Gemeente Groningen
Bijzondere Locaties Groningen
Huurders.
Aantal eenheden (kamers/appartementen/werkunits)
7
Monumentnummer
101874
Google map of Remonstrantse kerk, Groningen