Metaal Kathedraal, Utrecht

De herbestemming van Metaal Kathedraal is een inspiratiebron voor herbestemmingsplannen van religieus erfgoed. In Metaal Kathedraal is veel gedaan aan herstel, maar niet aan ‘oppoetsen’. Inmiddels is de Utrechtse Metaal Kathedraal niet alléén uitgegroeid tot een echte evenementenlocatie. Het is ook een culturele ecologische broedplaats, waarbij gewerkt wordt met en vanuit kunst, kennis, wetenschap, kunde én kracht van de natuur.

In de negentiende eeuw werd er in de kerk (1857) gebeden en in de twintigste eeuw (vanaf 1940) werd de kerk in gebruik genomen als staalfabriek. Vanaf 2010 is het een ecologische culturele broedplaats en autonome werkplaats voor iedereen die een maatschappelijke of culturele droom wil realiseren. Sinds 2021 is Metaal Kathedraal verenigd als Ecologische Sociëteit Nederland; een regeneratief gezondheids- en kenniscentrum voor bewustzijn, met een werkplek van en voor de jongste generaties. Er wordt vernieuwend leer- en spelmateriaal ontwikkeld voor en door kinderen, passend bij de missie om als samenleving weer heel te worden, door als kinderen te zijn. Vanuit die missie bouwt Metaal Kathedraal aan een toekomst met oplossingen, bereikbaar voor lokale leefomgevingen. 

Succesfactoren en aandachtspunten

• Metaal Kathedraal berekent voor iedere klant een passende prijs. Dat betekent dat de ene organisatie meer of minder betaalt en de andere klant een stukje ruilhandel geeft voor de huur en het gebruik van zalen.
• Duurzaamheid is op verschillende creatieve manieren meegenomen in de ontwikkeling. Het leren en kennis opdoen over verduurzaming is direct vertaald naar aanbod in het artistiek culturele programma en in het trainingsaanbod van Metaal Kathedraal.
• De grote hoeveelheid tijd die gemoeid gaat met het ‘trekken’ van zo’n project is de uitdaging. Ondernemende types, met intrinsieke en inventieve drive, die het project kunnen helpen dragen, zijn broodnodig maar schaars.

Financiering

Waar theaters, musea en poppodia door de overheid worden gestimuleerd om zonder subsidies te werken en zelf commerciële activiteiten te ontplooien, doet Metaal Kathedraal dat al van het begin af aan. Metaal Kathedraal zoekt niet naar verdienmodellen, maar naar eigentijdse verdeelmodellen, gericht op financiële wederkerigheid. Metaal Kathedraal is voor investeerders die hun geld willen inzetten voor een betere wereld en die winst anders benoemen dan louter financieel rendement. De gegenereerde inkomsten van de evenemententak van Metaal Kathedraal worden geïnvesteerd in de ontwikkeling van de missie van Metaal Kathedraal (zie:www.lighttribe.now)

Voor de financiering van de aankoop en restauratie van de Metaal Kathedraal werden diverse partijen in de arm genomen maar stak de eigenaar/initiatiefnemer ook zelf haar nek uit. Zo verkocht zij haar huis en stak dit geld in de aankoop van de kerk. Daarnaast is een beroep gedaan op het KFHeinfonds, Triodos Bank, Utrechts Restauratiefonds en Nationaal Restauratiefonds. Bovendien is bij de aankoop van de grond direct een deel verkocht, wat geld opleverde.

Duurzaamheid

• Metaal Kathedraal streeft naar een duurzame en zelfvoorzienende circulaire locatie, met respect voor de omgeving en natuur. Uitdaging daarbij is volgens de initiatiefnemers, dat high tech oplossingen vaak te kostbaar zijn en low tech oplossingen weliswaar effectief zijn, maar weinig worden aangeboden en gedragen binnen de huidige economische belangen.
• Waar mogelijk, is gewerkt met duurzame en circulaire materialen, zoals schapenwol en isovlok voor de isolatie van het dak.
• Het groene sedum dak is gesponsord door aannemer HLE Bouw.
• In de tuin ligt een composthoop waarmee een van de buitenstudio’s verwarmd wordt en  het koken in de buitenkeuken gaat via en biogasinstallatie.
• De werkruimtes zijn zelfvoorzienend voor wat betreft energie opwekken, water opvangen en zuiveren.

Plannen en realisatie

We gaan terug in de tijd om dit avontuur van de initiatiefnemer te schetsen. De theatermaakster was tot 2008 rondreizend en een van de gebruikers van het NDSM-terrein in Amsterdam. In 2010 ging ze op zoek naar een nieuwe plek. In Utrecht vond ze de kerk  die in 1940 werd verbouwd tot fabriek. Die kon ze huren en samen met andere kunstenaars kon ze het terrein weer ontginnen. 

Met de beschikbare financiële middelen is het dak, dat grotendeels verrot en weggevreten was, vervangen en zijn diverse ruimtes voorzien van een nieuwe vloer, verwarming en isolatie. Ook zijn toiletten, warmwatervoorziening en riolering aangelegd. In de oude directeurskamer is een beheerderswoning gecreëerd en onder de nok van de kerk twee ‘artist in residence ateliers’, woon- en werkplek voor wetenschappers en kunstenaars. In Metaal Kathedraal is ook een welzijnscentrum, bakkerij, biologische winkel en restaurant gerealiseerd en op het buitenterrein de off grid studio's. 

Inmiddels is Metaal Kathedraal in al 15 jaar in bedrijf. Ondernemers die met hart en ziel hun droom realiseren, op een bijzondere groene locatie waar duurzaamheid, circulair leven en beleven en cultuurhistorie met elkaar verweven zijn.  

verduurzamingsportret

 Bekijk de video 'Zien verduurzamen, doet verduurzamen' van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed

Plannen en realisatie

Voor het begin van het avontuur van de initiatiefnemer gaan we terug in de tijd. De theatermaakster was tot 2011 een van de gebruikers van het NDSM-terrein in Amsterdam, maar ging op zoek naar een nieuwe plek, waar ze samen met andere kunstenaars het terrein weer kon ontginnen. In Utrecht vond ze de kerk  die in 1940 is verbouwd tot fabriek. 

Met de beschikbare financiële middelen is het dak, dat grotendeels verrot en weggevreten was, vervangen en zijn diverse ruimtes voorzien van een nieuwe vloer, verwarming en isolatie. Ook zijn toiletten, warmwatervoorziening en riolering aangelegd. In de oude directeurskamer is een beheerderswoning gecreëerd en onder de nok van de kerk twee ‘artist in residence ateliers’, woon- en werkplek voor wetenschappers en kunstenaars. In de Metaal Kathedraal is ook het restaurant gerealiseerd en op het buitenterrein de off grid studio's. 

Inmiddels is de Metaal Kathedraal volop in bedrijf. Ondernemers die met hart en ziel hun droom realiseren, met een bijzondere locatie waar duurzaamheid, circulair leven en beleven en cultuurhistorie verankerd zijn in deze herbestemming. 

Contact 

Website Metaal Kathedraal
E-mail

Laat u inspireren door herbestemd religieus erfgoed en ontdek de unieke schoonheid. Met meer dan 50 voorbeelden verspreid door heel Nederland laten wij u zien wat mogelijk is bij het herbestemmen van een religieus erfgoed. Raak geïnspireerd. 

Vind de juiste specialist voor uw monument in de SpecialistenWijzer op Monumenten.nl, met expertise in onderhoud, restauratie en verduurzaming. Voor elke klus een geschikte specialist met kennis van en hart voor monumenten.