Adres

Kruisherengang 19-23 6211 NW Maastricht Nederland

Monumentstatus
Rijksmonument
Transformatiejaar
2005
Oude functie
Klooster
Nieuwe functie
Hotel

De stad Maastricht kocht het Kruisherenklooster toen dit in de jaren tachtig leeg kwam te staan. Het bleek moeilijk een nieuwe functie te vinden. Uiteindelijk is het Kruisherenklooster in Maastricht getransformeerd tot een hotel. Uitgangspunt voor de nieuwe eigenaar was dat het historische karakter van het kloostercomplex behouden bleef, maar dat het tegelijk een rendabele commerciële functie zou krijgen.

Opgave

In opdracht van Camille Oostwegel sr., destijds eigenaar van Oostwegel Collection, is het Kruisherenklooster in Maastricht getransformeerd tot een hotel. Uitgangspunt voor de nieuwe eigenaar was dat het historische karakter van het kloostercomplex behouden bleef, maar dat het tegelijk een rendabele commerciële functie zou krijgen. Om aan deze laatste voorwaarde te voldoen was een minimum van zestig hotelkamers vereist.

Aanpak

Toen het Kruisherenklooster in de jaren tachtig leeg kwam te staan, kocht de stad Maastricht het gebouw en ging ze op zoek naar een nieuwe functie. Al vrij snel ontstond het idee om er de Academie voor Beeldende Kunst in onder te brengen. Echter, dit plan bleek niet haalbaar omdat de onderwijsinstelling de onderhoudskosten niet kon dragen. Ook bij andere ideeën, die in de daaropvolgende jaren geopperd werden, bleek dit een probleem. Eind 2000 kwam hier verandering in toen Camille Oostwegel sr. de stad Maastricht voorstelde er een stadshotel in onder te brengen. Zijn voorstel werd door de gemeente met enthousiasme ontvangen, mits alle ingrepen in het complex reversibel zouden zijn. Met de omkeerbaarheid van het plan moest behoud van de monumentale waarden worden gezekerd. In het ontwerp, dat vervolgens door SATIJNplus Architecten is gemaakt, zijn de monumentale waarden en de exploitatie beide leidend geweest. Op 1 september 2005 opende het Kruisherenhotel officieel zijn deuren.

Aanpak en ondernemerschap

Oostwegel Collection restaureert en exploiteert sinds 1980 monumentale panden in Zuid-Limburg. Door zijn jarenlange ervaring heeft de voormalig eigenaar ontdekt wat voor hem de beste manier is om deze projecten aan te pakken. Zo wilde hij liefst zelf eigenaar van het monument te zijn. Dat is van belang om snel te kunnen beslissen en handelen wanneer grote financiële risico’s worden genomen. Als huurder zou hij steeds moeten overleggen met de eigenaar. Daardoor gaat op die momenten veel cruciale tijd verloren.

Oostwegel sr. financierde nieuwe projecten uit de exploitatie van de panden die hij al bezat. Daarnaast zijn subsidies en bijdragen van gemeenten en provincies essentieel geweest. Toch zijn de kosten bij een herbestemming van een groot monumentaal pand doorgaans zo hoog dat dit niet voldoende is. In die gevallen bieden de financieringsmogelijkheden van het Nationaal Restauratiefonds uitkomst.

De exploitatie van een monumentaal gebouw vroeg volgens Oostwegel sr. om een bijzondere aanpak. Een voorbeeld hiervan is het strategisch inzetten van marketing en PR. Uitgangspositie is altijd; wat maakt dit gebouw en deze locatie bijzonder. Het cultuurhistorische verhaal van de plek wordt volop benut, zodat de accommodaties onmiskenbaar een eigen identiteit krijgen. Daarnaast worden voor de gasten rondleidingen door het gebouw gegeven. Bovendien wordt ieder jaar een cultuurtocht langs privétuinen, kloosters en andere culturele bezienswaardigheden in de regio georganiseerd.

Naast de aandacht voor de geschiedenis van het gebouw is er ook getracht het hotel op een moderne manier te verbijzonderen met modern design. Het kruisherenhotel wordt aangeprezen als een ‘designhotel tussen hemel en aarde’. Alle restauraties van monumentale panden worden door Camille Oostwegel sr. uitgevoerd vanuit het streven een balans te vinden tussen behoud en versterking van de cultuurhistorische kwaliteiten van het gebouw en de maatregelen die nodig zijn om de nieuwe functie te huisvesten. Door met deze twee doelstellingen in het achterhoofd creatief om te gaan met het verleden, ontstaat een interessante mix voor het publiek. Vanuit dit streven is ook het voormalig onderkomen van de Kruisheren van Maastricht door het ondernemerschap van Camille Oostwegel sr. getransformeerd tot een rendabel designhotel.

Ontwerp

De oorspronkelijke structuur van het Kruisherenklooster is bij de transformatie naar hotel zoveel mogelijk in stand gehouden. Dit was mogelijk omdat bij de transformatie gebruik is gemaakt van een box-in-box constructie. Los van het bestaande casco zijn in de kloosterkerk zelfstandige bouweenheden geplaatst. Daarin zijn specifieke functies ondergebracht zoals een toiletgroep of een receptie. Mocht in de toekomst de functie weer veranderen, dan kunnen deze elementen weer worden verwijderd (reversibel). Op deze manier is niet alleen de kloosterkerk met al zijn karakteristieke elementen behouden, maar kon ook een sterk contrast worden gecreëerd met de inrichting van het hotel die zeer modern is.

De kloosterkerk is ingericht om de publieke functies, zoals restaurant Spencer's, Spencer's bar, lobby en bibliotheek, te herbergen. De receptie is als middelpunt van de publieke functies in het middenschip van de kloosterkerk gerealiseerd. Door in de kloosterkerk verschillende niveaus toe te passen, is een intieme ruimte gecreëerd die past bij de functie van hotel. Zo is in het middenschip een entresol geplaatst waar bovenop restaurant Spencer's is gevestigd. De bezoekers kunnen hier op ooghoogte genieten van de eeuwenoude fresco’s en glas-in-loodramen. Door voor de verlichting van het restaurant grote schaalvormige lampen te gebruiken wordt de hoogte van de kerk onderbroken, de ruimte intiemer en de akoestiek positief beïnvloed.

In het voormalige koorgedeelte van de kerk is de Spencer's bar met wijnkast gerealiseerd. Voor de zitbanken in deze bar is gebruik gemaakt van rode stof die het geluid absorbeert, een tweede maatregel ter aanpassing van de akoestiek van de kerk aan zijn nieuwe functie. In de zijbeuk is een vrijstaand langwerpig volume gerealiseerd met op de begane grond de toiletten en op de verdieping een bibliotheek. De vroegere zijkapellen zijn ingericht als lounge corners en onder het restaurant en naast en onder de bibliotheek zijn board rooms gerealiseerd. Daarnaast staat achterin de kerk een eivormig volume waarin de administratie van het hotel is ondergebracht.

De voormalige kloosterkerk is ondanks zijn huidige functie net als vroeger openbaar toegankelijk. Het voormalige klooster heeft zijn besloten karakter behouden en is alleen toegankelijk voor hotelgasten en personeel. In dit gedeelte zijn geborgenheid en privacy bewaard gebleven. Via loopbruggen op verschillende niveaus is vanuit de kerk de toegang tot het klooster gecreëerd. Aan de kloostergangen zijn nauwelijks aanpassingen gedaan. Op deze plek is nadrukkelijk de soberheid van de kloosterarchitectuur en het kloosterleven bewaard. De hotelkamers zijn gerealiseerd in de voormalige kloostercellen (vijftig kamers), in het renaissancehuis (zeven kamers) en in een stukje nieuwbouw (drie kamers). De nieuwbouw is volledig met cortenstaal bekleed, waardoor er een duidelijk contrast is gecreëerd tussen de oude kloosterarchitectuur en het nieuw gebouwde gedeelte. Hoewel de inrichting van de hotelkamers zeer modern overkomt is er op een subtiele manier een verband gelegd met het verleden. Op iedere deur in de kamers is op het hang- en sluitwerk een kruisje afgebeeld dat de orde van de kruisheren symboliseert en ook de kleuren van het logo van het hotel, rood en wit, verwijzen naar deze orde.

Hoewel het binnenhof sterk in aanzicht is veranderd, is getracht hier de functie van rustpunt voor meditatie en ontspanning, die het binnenhof ook ten tijde van de kloosterfunctie bezat, te behouden. Bovendien is de kloostertuin heraangelegd als een kruidentuin.

De trompetvormige kelk die in de hoofdingang is geplaatst - een ontwerp van Ingo Maurer - en de automatische glazen schuifdeuren, die de houten zware kerkdeuren vervangen, trekken de aandacht naar de ingang van het Kruisherenhotel. Hoewel deze elementen in het oog springen, zijn zij de enige indicatie in het exterieur waaruit blijkt dat het klooster zijn religieuze functie heeft ingeruild voor een commerciële hotelfunctie. 

Financiering

Van de totale investering is 20 procent aan subsidies ontvangen, de overige 80 procent zijn ingebracht door de ondernemer.

Verduurzamen

Het pand heeft dikke muren; dat geeft een natuurlijke isolatie. Daardoor is het in de warme zomer koel in de kerk/lobby. Waar nodig is er dubbele isolatie toegevoegd. Dubbelglas is daar waar het mogelijk was geplaatst. Hoewel de traditionele verwarming nog wordt gebruikt, is er in de kamers vloerverwarming en klimaatbeheersing geïnstalleerd. Al deze maatregelen werken nog naar behoren. Wel zijn recent zuiniger ketels geplaatst. In de toekomst zal er zeker weer verduurzaamd gaan worden, wanneer de uitbreiding van Sociëteit De Steurs start.  

Leerpunten

  • Heb oog voor de kernwaarden van de locatie en het monument.
  • Benut het cultuurhistorische verhaal van de plek.
  • Zet marketing en PR hoog op de agenda. Denk daarbij ook niet alleen aan de eerste en meest voor de hand liggende doelgroep. Zorg dat het object op diverse terreinen onder de aandacht wordt gebracht.
  • Professionaliteit en ondernemerschap bieden de beste basis voor exploitabele herbestemming.

 

Meer informatie

Contactpersonen:

Bronnen:

Vind de juiste specialist voor uw monument in de SpecialistenWijzer op Monumenten.nl, met expertise in onderhoud, restauratie en verduurzaming. Voor elke klus een geschikte specialist met een vermelding van de belangrijkste expertises.

Bouwjaar
1500
Architect (origineel)
Onbekend
Architect (transformatie)
SATIJNplus Architecten
Eigenaar
Oostwegel Collection
Betrokken partijen
SATIJNplus Architecten bv, Born
Rob BrouwersVos Interieur, Groningen
Henk Vos, Gemeente Maastricht
Aannemer Coppes van de Ven, Valkenburg a/d Geul
Organisatie
NPH
Monumentnummer
27253-27255
Google map of Kruisherenhotel, Maastricht