Kornhuys, Dussen

Het Kornhuys is een rijks monumentale boerderij uit 1767 in Dussen, Noord-Brabant. De boerderij was drie generaties in gebruik als woonhuis en klompenmakerij. Toen de laatste klompenmaker in de familie overleed, kocht neef Ad van den Ouweland het pand. Zijn doel: het pand in de familie houden, er een sociaal-maatschappelijk bestemming aan geven en het geheel duurzaam toekomstbestendig maken. Al vrij snel was duidelijk dat het monument een zorgfunctie zou krijgen. Van den Ouweland kwam in contact met diverse ouders met een kind met een beperking. Hun droom werd ook zijn droom: het realiseren van een woonvoorziening voor jongvolwassenen met een lichamelijke en/of verstandelijke beperking.

Het monument werd aangepast aan de eisen die gelden voor een zorgfunctie. Daarbij speelde domotica een belangrijke rol. Hoogwaardige technologische oplossingen zorgen voor een veilige woonomgeving. Tegelijkertijd werd er maximaal ingezet op duurzaamheid. Sinds de zomer van 2018 is de herbestemming een feit: negen jongvolwassenen leven en wonen nu in het Kornhuys.

Succesfactoren

• Formeer een bouwteam en deel je project op in fasen
  Deze tip kreeg Ad van den Ouweland van de aannemer.  Hij formeerde een bouwteam, met daarin vertegenwoordigd de architect, aannemer en installateur. Zij zorgden gezamenlijk voor een planmatige aanpak van het project en dat leverde voordelen op qua kosten, efficiency en kwaliteit. Belangrijk daarbij was dat het bouwteam de herbestemming opdeelde in vier fasen. Er werd van buiten naar binnen gewerkt: eerst de buitenkant herstellen en restaureren en daarna binnen aan de slag. Door de fasering werd het plannen van werkzaamheden, de inzet van mensen en de aanvoer van materialen optimaal op elkaar afgestemd. Een geluk daarbij was dat het op dat moment laagconjunctuur was: hierdoor konden leveranciers vaak stipt op tijd leveren.
• Betrek de gemeenschap bij je plannen
  Een plan raakt vaak ook de mensen in de omgeving. Houd het project dicht bij de mensen, zo blijft het herkenbaar en valt er op meer draagvlak te rekenen.  Ad van den Ouweland werd zeer positief verrast door al het enthousiasme uit de omgeving. Een ontmoeting in het dorp leidde tot de concrete invulling van de herbestemming en via een dorpsgenoot werd ook contact gelegd met wielrenster Marjanne Vos, die nu ambassadeur is van het Kornhuys. De inwoners van Dussen dragen het project op handen en dat is voor de toekomstbestendigheid van groot belang. Zij doen bijvoorbeeld vrijwilligerswerk en organiseren acties om geld in te zamelen voor extra voorzieningen voor de bewoners.
• Houd het lange termijndoel voor ogen
  Er zijn altijd tegenvallers bij dit soort langjarige projecten. Houd op dat soort momenten het lange termijndoel scherp voor ogen. Daaruit valt de motivatie te halen om door te gaan, juist wanneer het even niet mee zit. Voor Ad Van den Ouweland stond een duurzame en maatschappelijke herbestemming van het familiebezit centraal. Dat was zijn motor om door te gaan.

Aandachtspunten

• Let op financiële haalbaarheid
  Zorg voor een financiële buffer, want ieder grootschalig project kent zijn tegenvallers. Als de buffer voldoende is, scheelt dat een hoop stress en eventueel vertraging.
• Zorg voor een goed fundament onder de herbestemming
  Verzamel experts, niet alleen op het gebied van bouwen en restaureren, maar zeker ook op het terrein van inrichting van de organisatiestructuur. Het gaat bij een herbestemming niet alleen om behoud van het oude, maar ook om een gedegen fundament onder de nieuwe bestemming aan te brengen. Het geheel moet financieel, qua zorgvoorzieningen en fiscaal en juridisch goed in elkaar zitten. Het Kornhuys staat dan ook qua ‘governance’ goed in de steigers.
• Zorg dat het leuk blijft voor alle betrokkenen
  Gedurende het project moet de initiatiefnemer ervoor zorgen dat  iedereen in een positieve stemming blijft. Bij het Kornhuys werd tegelijkertijd aan twee projecten gewerkt. Aan de ene kant waren daar de bouwactiviteiten voor de restauratie van de boerderij en de nieuwbouw van 9 woonzorgappartementen. Daarnaast was er het project om een kleinschalige zorgvoorziening te organiseren die 24 uurs zorg kon leveren. Dat betekent betrokkenheid van veel verschillende mensen. Stop hier tijd en energie in, het is voor de voortgang van het project belangrijk.

Financiering

De kosten van het totale herbestemmingsproject waren aanzienlijk. Ad van den Ouweland stopte er zijn eigen geld in. Op een beurs kwam hij in aanraking met het Nationaal Restauratiefonds. De herbestemmingsspecialist van het fonds kwam bij het monument kijken en was enthousiast over de plannen. Aanvullend kwam er zo een laagrentende lening van het Restauratiefonds: een Restauratiefondsplus-hypotheek en een Monumenten-hypotheek. Verder werd er voor verschillende duurzaamheidsmaatregelen (bijv. de warmtepomp) subsidie aangevraagd, via het loket van RVO. Tot slot werden met de Belastingdienst de werkzaamheden in kaart gebracht die golden als onderhoud en daarmee aftrekbaar waren (dit gold tot 1 januari 2019).

Duurzaamheid

Ad van den Ouweland heeft, samen met betrokken partijen, qua duurzaamheid het maximaal haalbare gedaan: zowel het monument als de nieuwbouw worden energiezuinig verwarmd en gekoeld. Overal is ledverlichting. In de monumentale boerderij zijn voorzetwanden geplaatst, de begane grond vloeren zijn vervangen door nieuwe geïsoleerde betonvloeren, voorzien van vloerverwarming. De oorspronkelijke tegelvloeren zijn hierop teruggeplaatst. In de rijks monumentale boerderij is monumentenglas toegepast. Naast de laagtemperatuur vloerverwarming is er ook laagtemperatuur koeling, in combinatie met een ventilatiesysteem met warmteterugwinning (wtw). Tot slot zijn er nog een zonneboiler met zonnecollectoren en een warmtepomp geplaatst. Op de nieuwbouw zijn op de niet zichtbare kant van het dak zonnepanelen geplaatst. Op beide zijden van het dak is sedum aangebracht. Daar moest bij de constructie wel rekening mee gehouden worden, want deze moet het gewicht van zowel het sedum alsook de zonnecollectoren kunnen dragen. Verder zijn er voorzieningen voor voldoende laadpalen aangebracht, dus ook wat het vervoer betreft is het Kornhuys op de toekomst voorbereid.

Contact en links

https://kornhuys.net/
http://oomeraamsdonk.nl/
https://www.bbmachitecten.nl/
https://meijs-install.nl/

Fotograaf: Bas Gijselhart | BASEPHOTOGRAPHY
Tekst: Erna Oosterveen, Woordwerk