Adres

Jan van Amstelstraat 33 5481 HA Schijndel Nederland

Monumentstatus
Gemeentelijk monument
Transformatiejaar
2009
Oude functie
Zorgcomplex
Nieuwe functie
Multifunctioneel gebruik

Elk monument vertelt een eigen verhaal en geeft daarmee een gezicht aan een buurt, plaats of regio. Omdat deze prachtige herbestemming in 2009 is getransformeerd, kunnen de gegevens inmiddels verouderd zijn. Evenzogoed blijft dit verhaal een inspiratiebron voor uw herbestemmingsplannen van religieus erfgoed.

In het volledig gerenoveerde complex Huize Lidwina zijn 24 huurwoningen opgenomen en in de kapel een woonservicezone en gemeenschapsruimten, waaronder een multifunctionele ruimte voor ouderenorganisaties, buurt- en wijkverenigingen en de biljartclub. In het kloosterdeel, achter de kapel, is een dagbesteding van zorginstelling Dichterbij gehuisvest. Naast herontwikkeling van het bestaande Huize Lidwina is ook voorzien in nieuwbouw van 62 woningen.

Opgave en plan van aanpak

In 2000 vertrok het verpleegtehuis Sint Barbara uit het voormalige zusterhuis annex pension en ziekenhuis van de congregatie Zusters van Liefde. Gebouwd in 1933 vervulde Huize Lidwina decennialang een belangrijke rol in Schijndel. Inwoners van Schijndel werden er geboren, baarden er hun kinderen en overleden er nadat zij er hun oude dag hadden doorgebracht. In de voormalige kloostertuin zijn begin jaren '70 nog eenvoudige seniorenwoningen bijgebouwd.

In opdracht van woningbouwvereniging Huis en Erf is er door VVKH een stedenbouwkundige studie verricht voor Huize Lidwina en haar omgeving. Het doel was Huize Lidwina na het vertrek van het verpleegtehuis een levendige bestemming te geven die het gemeentelijk monument weer voor langere tijd in stand zou houden zonder het karakter van het gebouw geweld aan te doen.

Na het stedenbouwkundige ontwerp in 2002 en 2003 is het renovatie-/restauratieplan voor het monument gemaakt (eerste fase) en het ontwerp voor de nieuwbouw (tweede fase). De ontwikkeling van het monument, de nieuwbouw en park is echter altijd integraal ontworpen en vormen na voltooiing samen het Lidwinahof. De herbestemming van het monument Huize Lidwina is als eerste voltooid eind 2009. De in het plan voorziene 62 nieuwbouwwoningen worden medio 2012 opgeleverd.

Het monument Huize Lidwina

Het hoofdgebouw van Huize Lidwina was door zijn ligging en de enorme lengte van 100 meter zowel monumentaal als ontoegankelijk. Zo lagen de kapel en de toren verstopt achter het hoofdgebouw en werd het zicht op de voorgevel onttrokken door bomen. In de nieuwe opzet hebben de kapel en de toren juist een centrale positie gekregen door hier de nieuwe hoofdentree voor alle gebouwonderdelen te situeren. Hiervoor is de later in tijd gebouwde recreatiezaal De Schaats verwijderd. De toegang naar de nieuwbouwwoningen bevindt zich eveneens tegenover deze nieuwe hoofdentree.

Het monumentale karakter van de gevels is hersteld door ze te ontdoen van alle in de loop van de tijd aangebrachte toevoegingen. Aanpassingen, noodzakelijk om de nieuwe functies mogelijk te maken, zijn uitgevoerd met respect voor de architectuurstijl (traditionalisme en Amsterdamse school). Door het kappen van niet-waardevolle bomen is de 100 meter lange voorgevel weer in het zicht gekomen.

In alle gevels zijn de kozijnen vervangen; nieuwe kozijnen met de juiste, meer op de oorspronkelijke gelijkende profileringen, verhoudingen en roeden in de ramen. De ventilatie en de zonwering zijn op een subtiele wijze verholen aangebracht en geïntegreerd net als de rolluiken uit 1933. In het grote gave dakvlak zijn de twee monumentale schoorstenen hersteld en de lange dakkapellen teruggebracht in hun originele situatie.

De oorspronkelijke structuur van het gebouw, met als basis op de begane grond en eerste verdieping de bijna 100 meter lange middengang, is als uitgangspunt genomen voor de nieuwe functie, 24 huurwoningen. Waar in de lange gang deuren zijn vervallen vanwege de nieuwe indeling zijn nu 1 cm diepe nissen in het stucwerk aangebracht als verwijzing naar de voormalige indeling. Deze nissen zullen op meerdere plaatsen worden voorzien van historische foto's van Huize Lidwina. De oorspronkelijke stijgpunten met een monumentale afwerking zijn gehandhaafd en gerestaureerd, evenals de glazen lift uit 1933.

Alle kanalen van mechanische ventilatie, individuele cv-ketels en ontluchting zijn onder de kap op de vliering aangebracht en versleept naar slechts vijf dakkappen op het achterdakschild. Hierdoor blijft het monumentale karakter gehandhaafd. De betonvloeren waren zeer minimaal gedimensioneerd. Na het verwijderen van de afwerkvloeren en de slakkenlaag zijn de vloeren weer opgebouwd en uitgevlakt met lichtgewicht minerale korrels en daarna afgewerkt met een dubbele Fermacellplaat. De vloeren en wanden zijn uit makkelijk te verwijderen (hoogwaardige) materialen samengesteld. Elke woning is als een 'box-in-box' uitgevoerd.

De kapel

Met de plaatselijke Heemkundekring hebben diverse gesprekken plaatsgevonden over de kapel. De kring was fervent tegenstanders van een aanpassing van de kapel ten behoeve van een andere functie. Aan de hand van tekeningen en 3D-impressies van ex- en interieur is aangetoond dat op een respectvolle wijze wijzigingen waren aan te brengen met behoudt van de monumentale architectuur. Door de nieuwe toegevoegde kozijnen worden de oorspronkelijke paraboolvensters juist nog meer benadrukt. Er is intensief overleg gevoerd met de, toen nog toekomstige, gebruikers van de kapel.

In de kapel heeft Het Gasthuis zijn intrek genomen. Het Gasthuis verzorgt een woonservicezone ofwel een wijkvoorziening met een ondersteunende functie. Deze instelling maakt het mensen gemakkelijker om langer zelfstandig te blijven wonen. Het is echter ook een ontmoetingspunt voor jong en oud en de buurtbewoners kunnen er eten. Men kan er terecht voor ontspanning, recreatie en culturele vorming. In het kloosterdeel, achter de kapel, is een dagbesteding van zorginstelling Dichterbij gehuisvest.

De activiteiten en de faciliteiten in de voormalige kapel en kloosterdeel zorgen ervoor dat het complex ook voor de buurtbewoners, de gebruikers van de dagbesteding en alle inwoners van Schijndel een bindend element zal zijn. De diverse functies in de kapel, het kloosterdeel en de woningen in het hoofdgebouw zorgen ervoor dat het complex, net als de oorspronkelijke functie, een centrale rol in de buurt en voor Schijndel vervult.

Het nieuwbouwplan

Het nieuwbouwplan bestaat uit 62 woningen, gesitueerd tussen het monument en het Veronicapark. De openbare ruimte tussen Huize Lidwina en de nieuwbouw wordt als een park ingericht en accentueert de nieuwe hoofdentree onder de toren van Huize Lidwina. Deze ruimte is ontstaan door de qua stedenbouw en architectuur niet aansluitende seniorenwoningen uit de jaren '70 in de kloostertuin en de later aangebouwde recreatiezaal te slopen. Op het maaiveld kan slechts beperkt worden geparkeerd. De parkeerplaatsen bevinden zich vooral onder maaiveldniveau bij de nieuwbouw. Het parkeerniveau is middels een flauwe helling bereikbaar. De galerijen, welke zijn gesitueerd aan de binnenzijde van het nieuwe carré, zijn vormgegeven als vrij toegankelijke openbare straatjes met zitjes bij de voordeur.

De gevel van de nieuwbouw vormt aan de buitenzijde van het hof een eigentijdse aansluiting met het monument, door toepassing van vrijwel dezelfde rode baksteen, de betonelementen, de profielen en kleur van de kozijnen, het dakoverstek en de bouwhoogte. Net als bij het monument is in de gevel de nadruk gelegd op de horizontaliteit, door de balkons van de eerste verdieping niet boven de terrassen van de begane grond te situeren, maar daartussenin. Dit geeft in combinatie met de poort en de daar gelegen maisonnettewoningen een afwisselende gevel, waarvan de afzonderlijke woningen niet direct afleesbaar zijn. Een lage haag langs de verhoogde terrassen zorgt voor privacy en voor een groene aansluiting met het parklandschap. In contrast met de gemetselde buitenzijde van de nieuwbouw heeft het hof een intieme sfeer door gebruik van hout als gevelafwerking.

Duurzaam

Bij de bouw van het complex in 1933 is reeds gekozen voor onderhoudsarme materialen. Een zorgvuldige detaillering zorgde en zorgt er nog steeds voor dat schoonmaken eenvoudig is en het onderhoud beperkt kan blijven. Aansluitend bij de onderhoudsarme oorspronkelijke gevel- en dakmaterialen zijn de nieuwe kozijnen van goed geïsoleerde aluminiumprofielen gemaakt, zo veel mogelijk conform de detailleringen van de oorspronkelijk stalen ramen. Verder zijn alle verblijfsgebieden van het kloosterdeel en het hoofdgebouw volgens de restauratiemaatstaven zeer goed (na)geïsoleerd, resulterend in een EPC van 1,3.

Financiën

De investering is fors geweest, maar door deze investering en de transformatie heeft het monument een onmiskenbare positieve waardeontwikkeling doorgemaakt. Deze zal nog versterkt worden door de nieuwbouw van de 62 woningen. De 24 woningen in het hoofdgebouw en de verhuurbare nieuwbouwwoningen zijn na oplevering zonder problemen verhuurd.

Leerpunten

De eerste stedenbouwkundige plannen zijn in 2002 ontwikkeld en medio 2012 wordt de nieuwbouw opgeleverd. Een traject van meer dan tien jaar. De praktijk leert dat zo’n complex project - renovatie en herbestemming in combinatie met nieuwbouw en een volledige herstructurering van de omgeving - veel tijd vergt. Constant dezelfde projectleiders gedurende deze jaren bij zowel de architect als de opdrachtgever heeft aan dit optimale resultaat bijgedragen.

Meer informatie

Vind de juiste specialist voor uw monument in de SpecialistenWijzer op Monumenten.nl, met expertise in onderhoud, restauratie en verduurzaming. Voor elke klus een geschikte specialist met kennis van en hart voor monumenten. 

Bouwjaar
1933
Architect (origineel)
Chris van Liempd
Architect (transformatie)
VVKH architecten
Eigenaar
Woningbouwvereniging Huis & Erf te Schijndel
Betrokken partijen
Aannemingsbedrijf Nico de Bont te Vught
Organisatie
VVKH architecten
Extra informatie

Bijbehorende info over pandadres: Lidwinahof.

Google map of Huize Lidwina, Schijndel