Adres

Wierdensestraat 4 7607 GH Almelo Nederland

Monumentstatus
Gemeentelijk monument
Transformatiejaar
2002
Oude functie
Gerechtsgebouw
Nieuwe functie
Wonen

In de herontwikkelingslocatie rond het voormalige Paleis van Justitie in Almelo neemt Het Rechthuys een centrale positie in. De vroegere rechtbank is omgevormd tot een appartementencomplex met daarin elf luxe appartementen. Op het binnenplein is door sloop-nieuwbouw een economische drager gevonden om het tekort op de restauratie en renovatie te bekostigen.

Opgave

De Almelose Rechtbank vormde een architectonisch hoogtepunt aan de zuidzijde van de Wierdensestraat in Almelo. De Rechtbank behoort tot de beeldbepalende gebouwen van die stad. De middenpartij dateert uit 1850. In 1956 kreeg het pand zijn huidige omvang door toevoeging van twee vleugels.

Het Rechthuys, het oude Paleis van Justitie, is vanaf haar ingebruikname in 1846 tot eind vorige eeuw het centrum van de rechtspraak in Almelo en verre omtrek geweest. Doordat de rechtspraak zich verder ontwikkelde, werd het Paleis van Justitie eind negentiende eeuw te klein voor alle geledingen. Het Kantongerecht verhuisde om die reden in 1901 naar het leeggekomen gebouw van de Graanbeurs. Eind jaren vijftig werd een verbouwing en tevens uitbreiding met twee zijvleugels en een verhoging van de eerste verdieping van het Paleis van Justitie gerealiseerd, waarop het Kantongerecht weer herenigd werd met de Arrondissementsrechtbank aan de Wierdensestraat. De uitbreiding bleek echter niet voor lange tijd afdoende, waardoor de rechtbank meerdere panden in de directe omgeving afhuurde om afdelingen te kunnen vestigen. Begin jaren negentig is de knoop doorgehakt en besloot men een compleet nieuw rechtsgebouw te realiseren zodat alle geledingen van de Almelose rechtspraak weer verenigd konden worden. In 1995 zijn de functies van het gerechtsgebouw verplaatst naar het nieuwe gebouw aan de Egbert Gorterstraat. 

Het gebouw is, samen met het achtergelegen Huis van Bewaring, een periode in tijdelijk gebruik genomen door plaatselijke kunstenaars en kwam vrij voor een nieuwe bestemming. 

Aanpak

De herbestemming van de voormalige rechtbank is onderdeel van de stedenbouwkundige herinvulling van het Almelose Huis van Bewaring e.o. De plannen voor een nieuwe woon- en werkbestemming van het Rechthuys en het gebied eromheen zijn gepresenteerd in 1997.

De voormalige rechtbank vormt een complex met het voormalige Huis van Bewaring uit 1929. Het Huis van Bewaring is gerestaureerd en verbouwd tot 5 woningen en een kantoorruimte. De voormalige rechtbank is verbouwd tot appartementencomplex ‘Het Rechtshuys’ met elf luxe appartementen. Aan de achterzijde is aanvullende nieuwbouw gerealiseerd met 19 appartementen, opgeleverd in maart 2002.

Ontwerp

Hoofdvorm & interieur

De architect heeft op verzoek van de projectontwikkelaar een plan opgesteld. De twee gebouwen moesten voorzien worden van een herbestemming en er mocht een nieuwe appartementenvleugel worden gerealiseerd op het binnenplein. De uitgewezen locatie voor de nieuwe vleugel bleek, na sloop van de zittingszaal, de aanhechting aan de achtergevel van de voormalige rechtbank.

Het voorste gedeelte van de voormalige rechtbank is ingedeeld in elf appartementen: vier op de bel-etage en de verdieping en drie in de kap, alle met hoge plafonds. De klassieke kamers zijn bij de indeling van het gebouw in appartementen zoveel mogelijk bewaard gebleven. Vooral de vleugels, de roomkleurige pilasters en het driehoekige mozaïek in het tympanon maakten van het oude rechtbankgebouw indertijd een waardig Paleis van Justitie. Om een goede bewoonbaarheid te creëren werd in het gevelbeeld een toevoeging gedaan: aan de voorgevel zijn acht klassiek vormgegeven, ranke balkons met gesmede balustrades gerealiseerd. 

De hoofdingang van de voormalige rechtbank is de entree voor de appartementen in het rechtbankgebouw en in de nieuwbouwvleugel. De entree blijft zo ook in de toekomst gewaarborgd.

De nieuwbouwvleugel is opgebouwd uit vier bouwlagen met elk vier appartementen en een vijfde bouwlaag in de vorm van een kap, waar drie appartementen zijn gerealiseerd. De nieuwbouw is gekarakteriseerd door een verspringende achtergevel en twee hoektorens. De verspringende rooilijn heeft het mogelijk gemaakt om alle appartementen op het zuidwesten te oriënteren.

In de strook tussen het rechtbankgebouw en de nieuwbouw zijn een lift en twee trappenhuizen geplaatst. De hoge verdiepingshoogte van het gerechtsgebouw en de gebruikelijke verdiepingshoogte van de nieuwbouw hebben geresulteerd in een split level systeem in de trappen. Vanuit het trappenhuis en de lift is de kelder bereikbaar waarin bergingen en parkeerplaatsen gelegen zijn. De garage strekt zicht uit onder de nieuwbouw en de binnenhof, waardoor een rustige, groene, maar ook stedelijke binnenruimte kon worden gecreëerd.

Daglichttoetreding

De drie bovenste appartementen in het voorste gedeelte van de voormalige rechtbank hadden weinig daglicht als gevolg van de oude kap. Om architectonische redenen zijn er enkele bescheiden dakkapellen gecreëerd. Om het gebrek aan daglicht te compenseren zijn aan de achterzijde glaspuien geplaatst die tevens toegang bieden tot de dakterrassen.

Financiering

Economische dragers om het tekort op de restauratie en renovatie te bekostigen zijn gevonden in de vorm van nieuwbouw op het terrein door middel van sloop van niet-monumentale gebouwen.

Succesfactor

Het behoud van het oude justitiële complex is als gevolg van de herbestemming weer voor jaren gewaarborgd. Ondanks de interne aanpassingen hebben de wijzigingen er niet toe geleid dat het gebouw zijn karakter heeft moeten prijsgeven.

Meer informatie

Bouwjaar
1902
Architect (origineel)
J. Vegter
Architect (transformatie)
architectenbureau Harmonische Architectuur (E. Hoogenberk)
Eigenaar
VvE, appartementseigenaren
Betrokken partijen
Roelofs & Haase Aannemingsbedrijf
Organisatie
NPH
Tijdelijk / permanent
Permanent
Gebruiker(s)
appartementseigenaren
Aantal eenheden (kamers/appartementen/werkunits)
30
Google map of Het Rechthuys, Almelo