Het Oude Stadhuis, Hasselt

Het oude raadhuis in laatgotische stijl in Hasselt behoort tot de oudst bewaarde raadhuizen van Nederland. In de jaren 1907 en 1908 is het stadhuis ingrijpend gerestaureerd door Jos Th.J. Cuypers. De Vereniging Hendrick de Keyser verwierf het pand in 1995, liet het restaureren en heeft het ingericht als centrum voor lokale historie, cultuur en toerisme.

Opgave

In de archieven van omstreeks 1400 is voor het eerst sprake van het raadhuis op de Markt in Hasselt. Anderhalve eeuw later is het huidige gebouw ontstaan. Het westelijk deel werd voltooid in 1499, de westzijde is van ca. 1550. Behalve als raadhuis diende het gebouw als waag, wijnhuis en voor stadsmaaltijden. In 1632 en 1724 heeft het stadhuis een verbouwing ondergaan. Het pand aan de Markt heeft in de periode 1820 - 1826 herstelwerkzaamheden ondergaan. Vervolgens is het stadhuis, na een periode van verwaarlozing, in 1907 en 1908 ingrijpend gerestaureerd onder leiding van Jos Th.J. Cuypers, de zoon van architect Pierre Cuypers.

Het raadhuis voor de gemeente Hasselt verloor zijn functie toen het bestuur en de ambtenaren verhuisden naar een nieuw pand aan de Telvorenstraat in 1993. Destijds was al bekend dat het oude raadhuis ingericht zou gaan worden als museum. Acht jaar later, in januari 2001 is de gemeente Hasselt opgegaan in de nieuwe gemeente Zwartewaterland. De stad Hasselt is het bestuurlijk centrum van de gefuseerde gemeenten Genemuiden, Hasselt en Zwartsluis geworden. Het gemeentehuis aan de Telvorenstraat is geschikt gemaakt voor het bestuur en de ambtenaren van de gefuseerde gemeente door er een nieuwe vleugel aan te bouwen.

Aanpak

Het pand is eigendom van Vereniging Hendrick de Keyser sinds 1995. In opdracht van deze organisatie heeft architectenbureau Fritz het voormalige raadhuis gerestaureerd. Uitgangspunt voor het ontwerp is gevormd door de restauratie van Cuypers uit 1908. De werkzaamheden hebben zich geconcentreerd op de toren, het metsel- en voegwerk, het geveltimmerwerk, natuursteenherstel, verankeringen en op lood- en zinkwerken. Daarnaast is het kleurenschema uit 1908 weer teruggebracht.

 In 1999 is het Oude Stadhuis ingericht als centrum voor lokale historie, cultuur en oerisme. De gemeente Hasselt (nu gemeente Zwartewaterland) is met de vereniging na de verkoop en restauratie een huurovereenkomst aangegaan voor de periode tot 2028. De gemeente maakt gebruik van het gebouw als huwelijkslocatie en voor representatieve gelegenheden. In het pand is daarnaast de historische collectie van Hasselt tentoongesteld. De VVV en het kantoor van de Historische Vereniging Hasselt vestigen zich ook in het voormalige raadhuis.

Ontwerp

Hoofdvorm & interieur

Het voormalige raadhuis is een laatgotisch pand uit de 16e eeuw. Het rijksmonumentale pand (sinds 1966) is centraal gesitueerd op de markt in Hasselt. De kerk, gesitueerd naast het voormalige raadhuis, is het oudste gedeelte van de stad Hasselt. Bij de kerk als centrum van de stad kwamen alle hoofdstraten uit. Vandaar ook dat er een raadhuis werd gebouwd en de markt er kwam.

De oostelijke topgevel van het oude raadhuis is versierd met pinakels en een schoorsteen. De oorspronkelijke steenhouwersmerken zijn nog zichtbaar in de boognissen die afgezet zijn met Bentheimer zandsteen. Cuypers heeft de houten kruiskozijnen en het torentje met de gemeenteklok toegevoegd. Daarnaast ontwierp Cuypers voor het gebouw nieuwe betimmeringen en schouwen in neorenaissanceestijl. Deze stijl werd destijds geschikt geacht voor representatieve overheidsgebouwen.

De westelijke helft heeft het karakter van de stadswaag grotendeels behouden. In de kelder bevinden zich nog kruisgewelven.

Op de bovenverdieping bevindt zich de raadzaal. Een groot schilderij uit 1657 herinnert aan de tijd dat hier nog recht werd gesproken. De raadzaal is sinds de herbestemming in gebruik voor kleinschalige culturele activiteiten, zoals lezingen, optredens en kamerconcerten.

Tegenover de raadzaal vindt men het kantoor van de Historische Vereniging Hasselt. De vereniging organiseert lezingen, excursies en rondleidingen door stad en stadhuis.

Meer informatie

• 'Over het pand', de beschrijving van het raadhuis in Hasselt op de website van Vereniging Hendrick de Keyser.
• ‘Griezelen in oude raadhuis van Hasselt’, artikel door Jan-Kees Karels in het Reformatorisch Dagblad, 10 oktober 2011.
• Hasselt, ‘HET STADHUIS’, door dbnl (E.H. ter Kuile) i.s.m. Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed, 2011.
• ‘Beleidsnotitie musea Zwartewaterland. Een toekomstvisie met oog voor het verleden’, op p. 23 en 24 beschrijving van het museum in het oude stadhuis van Hasselt.