Fifth, Eindhoven

Op slechts 500 meter afstand van Stratumseind, dé uitgaansstraat van Eindhoven, ligt het NRE-terrein, vernoemd naar Nutsbedrijven Regio Eindhoven. Het terrein ligt niet alleen dicht bij het stadscentrum, het grenst ook aan het Eindhovens kanaal. Die ligging maakte het ruim een eeuw geleden ideaal voor gasproductie, want via het kanaal werd steenkool aangevoerd. Daarom is daar in 1899 aan de Nachtegaallaan een gasfabriek gebouwd, ontworpen door architect Louis Kooken.

Het industriële gebouw kreeg na dertig jaar dienst als gasfabriek de functie van gasontvangststation en daarna werd het nog gebruikt als opslagruimte voor nutsbedrijven. De gemeente Eindhoven kocht in 2010 het hele NRE-terrein, met daarop ook de voormalige gasfabriek. Doel van de aankoop was herontwikkeling van het gebied.
In de gasfabriek bruist nu jazzclub ‘Fifth NRE’. Hein van Stiphout is de initiatiefnemer en ondernemer achter deze horecagelegenheid. Onbewust pakte hij de rol van pionier, voor de ontwikkeling van het hele NRE-terrein.

Ontbijt, lunch, diner en livemuziek in restaurant ‘the Main’, concertbezoek, feesten en partijen in concertzaal ‘the Stage’, borrelen in ‘the Bar’, vergaderen in ‘the Room’ en koffieworkshops in koffiebranderij ‘the Roast’. Dat is in het kort het vijfdelige concept van Fifth. ‘De combinatie van livemuziek, borrelen en dineren, dat is precies wat ze in Amerika verstaan onder een jazzclub. We draaien dus niet alleen jazz; het gaat ons om de sfeer van kwaliteit en exclusiviteit. Een club als Fifth kende Eindhoven nog niet’, zegt Van Stiphout, ondernemer en projectontwikkelaar (Okko Project).

LOCATIE

Een exclusief horecaconcept hoort niet thuis in het stadscentrum, vindt Van Stiphout. ‘Gasten moeten ervoor kíezen om naar Fifth te komen. Zouden we in het centrum zitten, dan kregen we geen liefhebbers over de vloer, maar toevallige voorbijgangers. Iedere zaterdagavond heb je dan drie vrijgezellenfeesten te gast. Dat verstoort de beleving en de muziek.’
Het NRE-terrein voldeed aan de locatie-eisen en de industriële gasfabriek zelf vormde precies het karakteristieke decor dat Van Stiphout voor ogen had. ‘Het gebouw heeft zo veel sfeer van zichzelf. Het is een gemetselde fabriek. Prachtig, die bakstenen’, vertelt hij.

SUCCESFACTOREN EN AANDACHTSPUNTEN

Ruimte te veel

Een luxeprobleem doemde echter op toen de projectontwikkelaar concrete plannen maakte voor de voormalige fabriek. ‘Het gebouw was te groot. In Amerika is een jazzclub een podium met een restaurant erbij. Mij leek het leuk om er nog een microbrouwerij en café bij te maken, maar zelfs met die toevoegingen was er ruimte over. Ik heb er event organisatoren bij gehaald, om mee te denken over de invulling van het gebouw. Zo ontstond het idee om in de zaal concerten te organiseren. Op dagen zonder programmering wordt ‘the Stage’ nu verhuurd voor feesten en partijen.’

Aanpassingen

Om van een gasfabriek een comfortabele uitgaansgelegenheid te maken, moest flink wat gebeuren. ‘Allereerst moesten we goed isoleren. Vanwege het energieverbruik én om geluidsoverlast te voorkomen. Dikke deuren sluiten de ruimtes af. In het restaurant ‘the Main’ willen gasten immers niet de optredens van ‘the Stage’ horen. En door middel van serres hebben we aparte ingangen voor bijvoorbeeld concertbezoekers gecreëerd. Voor een comfortabele temperatuur hebben we vloerverwarming laten leggen en voor een goede luchtkwaliteit een ventilatiesysteem. Boven hebben we de vloeren van de vergaderruimte dertig centimeter verlaagd, omdat gasten anders hun hoofd konden stoten aan de trekstangen die de monumentale kapconstructie overeind houden. En dan hebben we natuurlijk nog het leidingwerk. Dat loopt allemaal onder de vloeren, onzichtbaar voor gasten. De bierleidingen bijvoorbeeld, die lopen van tanks op de entresol in ‘the Bar’ naar de verschillende bars in het gebouw.’

Niet in bestek

‘Bij een historisch gebouw als dit kun je niet alles in een bestek gieten’, zegt Van Stiphout. ‘Er zijn zo veel waardevolle details, die kun je niet allemaal in een tekening vatten. Daar moet je ter plekke omheen werken wanneer je ze tegenkomt. Aannemersbedrijf Van Rijswijck heeft dat heel goed gedaan. Neem bijvoorbeeld een smeerplint. Op die plek moest een rooster voor luchtafvoer komen. Maar die smeerplint, die wil je natuurlijk intact houden. Zij hebben toen de smeerplint om het rooster heen gemaakt.’

Lange adem

De eigenaar en projectontwikkelaar had een lange adem nodig voor het realiseren van zijn jazzclub. ‘In 2010 ging ik met de gemeente in gesprek om het gebouw te kopen, maar pas in 2019 ging Fifth open. Het was een lang traject. Denk aan tenders voor de aankoop van het gebouw, bestemmingsplannen, clausules over bodemsanering en bezwaar van een enkele omwonenden, dat het enthousiasme van alle andere omwonenden dreigde te overstemmen. Gaandeweg het traject besloot ik alvast pop-up horeca te beginnen in de gasfabriek. Had ik geweten hoe lang het nog zou duren voordat we daadwerkelijk écht opengingen, dan had ik dat niet gedaan; pop-up horeca is een kostbare activiteit.’

GEBIEDSONTWIKKELING

Mede dankzij het doorzettingsvermogen van Van Stiphout is het NRE-terrein nu een trekpleister. ‘Wij zijn kwartiermakers geweest voor dit terrein. Samen met fietscafé Velosoof, waarin nu Cyklist is gevestigd, zegt hij. ‘Om het NRE-terrein stond jarenlang een hek; niemand mocht erin. Sinds het terrein een nieuwe functie kreeg, is horeca een belangrijk middel om mensen te trekken. Men moet doorkrijgen dat dit onderdeel is van het stadscentrum van Eindhoven. Over vijf jaar hebben we dat voor elkaar’, voorspelt hij.
Naast horeca zijn er nu op het NRE-terrein onder meer woningen, een bed & breakfast, een kookstudio en een atelier. ‘Die andere initiatieven hebben lange tijd afgewacht of wij daadwerkelijk met Fifth konden beginnen. Ons proces was wat dat betreft bepalend voor veel wat volgde op dit terrein.’

FINANCIEEL

Fifth heeft drie aandeelhouders, onder wie initiatiefnemer Van Stiphout. ‘Aanvankelijk hebben we eigen vermogen ingezet. Voor de restauratie en voor de bouwwerkzaamheden die nodig waren voor de herbestemming, hebben we bij Nationaal Restauratiefonds een Cultuurfonds-hypotheek en een Monumenten-hypotheek afgesloten. Dat was mogelijk, doordat de gasfabriek vorig jaar de status van gemeentelijk monument kreeg. Reguliere banken zijn sinds de crisis terughoudend als het om vastgoed gaat. Het Restauratiefonds wil juist wel investeren in monumenten.’

DUURZAAMHEID

De ‘gasfabriek’ doet zijn geschiedenis geen eer aan, want de keuken van de horecagelegenheid is helemaal gasloos. Ook op andere fronten houdt Fifth rekening met het milieu. ‘Denk aan dakisolatie, vloerverwarming, warmteterugwinning en dubbel glas’, somt Van Stiphout op. ‘Of eigenlijk, driedubbel glas. Want de nieuwe ramen zijn voorzien van drie lagen glas en de bestaande ramen hebben we een voorzetraam van dubbel glas gegeven, waardoor ook die drie lagen tellen.’
De grootste bijdrage die Fifth aan duurzaamheid heeft geleverd, is volgens Van Stiphout het hergebruik van het gebouw zelf. ‘Een oud industrieel gebouw een nieuwe bestemming geven, is veel duurzamer dan slopen en met nieuwe materialen een nieuw gebouw neerzetten.’

CONTACT

www.fifthnre.com
040 782 0202

Fotograaf: Bas Gijselhart | BASEPHOTOGRAPHY
Tekst: Mirjam van Huet, MCM tekst