Adres

Akerkhof 1 9712 BA Groningen Nederland

Monumentstatus
Rijksmonument
Transformatiejaar
1991
Oude functie
Beurs
Nieuwe functie
Winkels

De Korenbeurs van Van Beusekom heeft tot in de jaren tachtig als graanbeurs dienst gedaan. Hoewel de Korenbeurs sinds 2000 dient als supermarkt, is het neoklassieke gebouw nog altijd een eyecatcher. Daarnaast heeft het rijksmonument door deze herbestemming zijn openbare karakter weten te behouden.

Opgave

De stad Groningen is lang het centrum geweest van de regionale en later zelfs ook nationale graanhandel. Vanwege het middeleeuwse stapelrecht moest al het ‘Ommelander graan’ in de stad op de markt worden gebracht. In 1750 groeide de graanhandel zo sterk dat er een beurshandel kwam waarbij op basis van kleine monsters grote partijen werden verhandeld. In 1774 is hiertoe een houten gebouw aan de vismarkt gerealiseerd.

In 1862 kreeg stadsbouwmeester J.G. van Beusekom de opdracht een grote overdekte beurs te ontwerpen. De beurs, met zijn opvallende neoclassicistische gevel, werd in 1865 geopend.

Het gebouw heeft tot in de jaren tachtig als graanbeurs dienst gedaan, hoewel dat steeds meer een bijkomende activiteit werd. Na vertrek van de graanhandel heeft de Korenbeurs uiteenlopende functies gekend, van horeca en kleinschalige detailhandel tot sporthal, versmarkt en spiritueel centrum. De Korenbeurs is in de loop der tijd dan ook verschillende malen verbouwd. En eind jaren zeventig zijn er zelfs serieuze plannen gemaakt om het gebouw te slopen. In 1990 en 1991 heeft een ingrijpender modernisering plaatsgevonden naar ontwerp van architectenbureau Cor Kalfsbeek, het huidige DAAD architecten.

Aanpak

Na vertrek van het spiritueel centrum zijn er verschillende plannen gemaakt voor nieuwe bestemmingen van de Korenbeurs. Sinds 2000 is in de Korenbeurs een filiaal van supermarktketen Albert Heijn gevestigd. De gemeente stond positief tegenover deze plannen omdat het pand een min of meer openbaar karakter kon blijven houden.

Herman Dechesne van Ahold Vastgoed houdt goed in de gaten op welke plaatsen er behoefte is aan een Albert Heijn-winkel. Dechesne verklaart dat zij in oude panden terechtkomen door de locatie: centraal en in de buurt van het publiek.

Ontwerp

Hoofdvorm & interieur

Het voorgebouw, een groot vierkant gebouw, kent een classicistische opbouw met zuilen en pilasters. Het witte hoofdgestel en de witte zuilen van de symmetrische voorgevel staan in groot contrast met de rode bakstenen muren. De sculpturen verwijzen naar de voormalige functie van de Korenbeurs: Mercurius, god van de handel, Neptunus, god van de zee en Ceres, godin van de landbouw. Op de buitenkant van de Korenbeurs mocht daarom ook het merk Albert Heijn niet zichtbaar zijn.

Oorspronkelijk kende het voorgebouw een woonbestemming op de etage rechts, bestemd voor de opzichter. Deze woonvoorziening is verdwenen bij een van de verbouwingen. Aan de linkerkant was het kantoor van de commissionairs gevestigd. Op de begane grond bevond zich de entree naar de beurshal met aan weerszijden kantoren. Sinds de vestiging van de supermarkt is het voorgebouw in gebruik als kantoor en magazijn.

Achter het voorgebouw bevindt zich de beurshal die werd uitgevoerd in een voor die tijd zeer moderne gietijzeren constructie. De beurshal is een grote, langgerekte ruimte die de sfeer ademt van een Romeinse basilica. De hoge ramen zorgden voor veel lichtinval waardoor het keuren van de graanmonsters vergemakkelijkt werd. De eindgevel van de hal is halfrond, een spiegelbeeld van het koor van de Der Aa-kerk, die pal achter de Korenbeurs ligt.

Het interieur van de Albert Heijn is op een aantal punten specifiek voor de inrichting van de Korenbeurs gemaakt. Boven een aantal productgroepen is een wit doek gespannen, waarmee marktkramen worden gesuggereerd en de sfeer van buiten op de Vismarkt naar binnen wordt gehaald.

Daglichttoetreding

De daglichtinval was voor de oorspronkelijke handelaren in de Korenbeurs een voorwaarde. Voor de huidige functie als supermarkt brengt dit juist nadelen met zich mee. Zo leidt dit bijvoorbeeld tot het eerder verkleuren van vlees.

Isoleren/ energieverbruik

Het pand is nauwelijks geïsoleerd waardoor het zomers net zo warm is als buiten en in de winter net zo koud. De meeste winkels hebben een plafond, maar in de Korenbeurs kon dat absoluut niet. Ook dat heeft gevolgen voor het klimaat in de winkel.

Ondanks strenge welstandsregels mocht er een condensor op het dak worden geplaatst voor de koelingen.

Succesfactoren

De ligging van de Korenbeurs aan de Vismarkt maakt dit een goede locatie voor een supermarkt: centraal en in de buurt van het publiek dat graag bij Albert Heijn komt.

Valkuilen

Logistiek heeft het pand wat onpraktische kanten, vindt Jan Luth, assistent supermarktmanager in de Korenbeurs. Er is nauwelijks magazijn waardoor er vaker dan normaal bevoorraad moet worden. Het bevoorraden mag maar op een beperkt aantal uren vanwege de regelgeving voor de binnenstad (InDetail, 2010, p. 20).

Meer informatie

Bouwjaar
1865
Architect (origineel)
J.G. van Beusekom
Architect (transformatie)
Architectenbureau Cor Kalfsbeek
Eigenaar
Gemeente Groningen
Betrokken partijen
Ahold Vastgoed, AH
Organisatie
NPH
Tijdelijk / permanent
Permanent
Monumentnummer
18415
Google map of De Korenbeurs, Groningen