Bierbrouwers bezorgen hele haven droge voeten

Hun avontuur begon met het hobbymatig brouwen van bier en mondde uit in het revitaliseren van een in vergetelheid geraakt havengebied. Dit is het verhaal van de heren van Vulcaan Bier, die samen niet alleen een historische brouwerij, maar een volledig stadsdeel nieuw leven in blazen. 

Het verhaal begint als een van de Vulcaan-vrienden in de kroeg tekeningen van de oude bierbrouwerijen in Vlaardingen zit te bekijken. Zijn oog valt op het pand van de voormalige stoombrouwerij ‘De Gekroonde M’ aan de Oosthavenkade. Het gebouw uit 1881 blijkt leeg te staan. : Ze nemen meteen contact op met de eigenaar, een erfgenaam van Rederij van Toor, die het pand heeft gebruikt als zoutopslag voor de haring. 

Eind 2016 betrokken ze met Vulcaan het pand. Antikraak, met hier en daar een ontheffing. Typerend voor de underground sfeer die destijds in de buurt hing. Er waren straatraces, er zat een sekshuis en er werden met regelmaat wietplantages ontdekt.  

Mede dankzij financiering van Maassteden Monumentenfonds, dat wordt beheerd door het Nationaal Restauratiefonds, zijn de vrienden in staat om de brouwerij en bijbehorende panden te herbestemmen en daarmee het erfgoed te behouden. Hun perceel bestaat uit: de brouwerij, een pakhuis, een woonhuis, een binnenplaats en een loods. 

Sinds de aankoop begin 2023 pakken we het serieus aan. We knappen de brouwerij op en gaan voor een gezonde exploitatie. Denk aan een proeflokaal, microbrouwerij, terras en evenementen, 

vertelt Guido de Jong, die behalve bierbrouwer ook gebiedsontwikkelaar is.

IMPACT

Gaandeweg zijn de heren zich gaan inzetten voor het vollédige Koningin Wilhelminahaven-gebied. In dit gebied komen de oude haven én een nieuw te ontwikkelen woonwijk samen. ‘We willen de geschiedenis van dit gebied behouden. Want in deze haven is een belangrijk fundament voor Vlaardingen gelegd. De haringvisserij, de rederijen, die hebben Vlaardingen gemaakt tot wat het nu is. Hier stonden huizen van reders die in die tijd bij de koningin op bezoek kwamen!’ vertelt De Jong enthousiast. 

De tastbare herinneringen aan die glorietijd waren aan het afbrokkelen toen wij in het gebied aan de slag gingen.

'Met evenementen zoals bierproeverijen trokken we steeds meer mensen naar de haven. Zij keken hier hun ogen uit en vonden het hier net zo bijzonder als wij. Zij zeiden ook, ‘dit moet behouden blijven!’ We hebben toen een team gevormd van gepassioneerde Vlaardingers en stakeholders uit het gebied. Na een aantal vergaderingen besloten we een visie voor ons gebied te ontwikkelen’, vertelt De Jong. 

SUCCESFACTOREN EN AANDACHTSPUNTEN

Bijval van de gemeente
De ‘haringkoppen’, zoals Vlaardingers zichzelf noemen, kregen bijval van de gemeente. Die stelde geld beschikbaar voor het schrijven van het plan. ‘De visie heeft vier speerpunten’, zegt De Jong. ‘Een duidelijke richting voor het gebied, behoud van historische waarde en dezonering. Dat laatste is een voorloper van een bestemmingsplan. Het vierde doel is: droge voeten.’

‘Het water klotst hier namelijk zo’n 6 à 7 keer per jaar over de kade. Als het springtij met zuidwestenwind is, moeten we pompen en de panden beschermen met zandzakken. Het water tast de gebouwen aan. Bovendien schrikt het verzekeraars en investeerders af. Wil je hier een succesvol gebied van maken, dan moet wateroverlast verleden tijd zijn.’ 
Een ontwikkeling die helpt om – zoals De Jong het noemt – ‘alle kikkers in de kruiwagen te krijgen’, is de nieuwbouwwijk die om de hoek bij de brouwerij wordt ontwikkeld. ‘Daar komen 650 woningen. Die kun je niet opzadelen met natte voeten. Dus raakte de gemeente ook doordrongen van het nut van een hoogwaterkering. Die staat gepland voor 2025.’ 

Verbinding met woonwijk
De brouwerij hoopt vanuit de nieuwbouwwijk aanloop te krijgen, bijvoorbeeld op het terras. ‘Ook het pakhuis, dat naast de brouwerij ligt en uitzicht biedt over de nieuwbouw, willen we gebruiken als verbinding met de wijk. Op de begane grond verwachten we horeca te vestigen. ‘Een visrestaurant of een koffiebrander bijvoorbeeld’, fantaseert De Jong. ‘Of een uitbreiding van onze brouwerij. Op de verdiepingen kunnen we kantoren, een sportschool of een museum realiseren. Én we willen in een deel van het pakhuis appartementen maken. Dat zou een mooie brug tussen de nieuwe woonwijk en ‘onze’ kade zijn.’

Zoutuitslag
Een bekend probleem in Vlaardingen is zoutuitslag op muren. Omdat er vroeger geen koeling op schepen was, werd zout gebruikt voor het conserveren van haring. Dat zout lag opgeslagen in panden op de kade. Vanaf het moment dat rederij Toor 'De Gekroonde M' in 1900 kocht, werd ook die brouwerij gebruikt als zoutopslag. 

Dat zout krijg je niet meer uit de muren, 

zegt De Jong. ‘Als je dat gaat stucen, valt het stucwerk er zo weer af. De keuken en ons brouwlab moeten echter brandschoon zijn. Daar hebben we een creatieve oplossing voor gevonden, die het monument helemaal intact laat. Tijdens het leeghalen van een pand in Rotterdam ‘oogstte’ een onderhoudsbedrijf glaspanelen. Die zouden weggegooid worden; er was geen bestemming voor. Met die panelen hebben we een ruimte in een ruimte gemaakt. Door het glas zie je de oorspronkelijke muren nog en toch is het perfect schoon te houden.’

 

FINANCIEring

De Jong en collega’s staan niet alleen in hun missie om cultureel erfgoed te behouden in ‘hun’ Vlaardingen. ‘Twee gepassioneerde Vlaardingers hebben het Maassteden Monumentenfonds opgericht, met als doel het redden van historische panden in ons gebied’, vertelt De Jong. 

Doordat de gemeente de brouwerij heeft betiteld als ‘beeldbepalend gebouw met monumentale waarde’ kwamen de eigenaren in aanmerking voor subsidies én de gunstige financiering vanuit het Maassteden Monumentenfonds. 
Het geld dat het fonds beschikbaar stelt, wordt beheerd door het Nationaal Restauratiefonds. ‘Dus als je bij het Maassteden Monumentenfonds een financiering aanvraagt, heb je een accountmanager van het Restauratiefonds. In ons geval Bernard Brons.’
‘Bernard heeft ons goed geholpen. Hij heeft ons ook geadviseerd bij de aanvraag van de Wind- en Waterdichtsubsidie bij de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed. En die hebben we gekregen.’

DUURZAAM

Die subsidie is meer dan welkom, want de schil van het gebouw dichten, is stap één in de verduurzaming van de brouwerij. ‘We moeten isoleren en het dak opknappen. Als de schil goed is, gaan we duurzame installaties realiseren. Onze droom is om van het gas af te gaan. In de kelder - waar vroeger bier werd gekoeld en later zout werd bewaard - willen we een zoutbatterij maken om stroom in op te slaan.’
De kelder is nu nog een ‘hoofdpijndossier’. ‘De kelder heeft dubbele wanden en daar stond grondwater in. Dus de kelder loopt steeds onder water. We denken aan een oplossing die vergelijkbaar is met de glazen wanden in de keuken en het brouwlab: we willen een doos maken, met daarin de zoutbatterij.’

Als de zoutbatterij is geïnstalleerd, moet de met zonnepanelen opgewekte stroom, daar worden opgeslagen. 

Het leuke aan deze duurzame oplossing vind ik de knipoog naar de zoutopslag die dit pand decennialang is geweest, 

zegt De Jong met een lach.

CONTACT EN LINKS

Vulcaan Bier
Oosthavenkade 90
3134 KA Vlaardingen

Website

Laat u inspireren door herbestemd industrieel erfgoed en ontdek de unieke schoonheid. Met meer dan 100 projecten, verspreid door heel Nederland, laten wij u zien wat mogelijk is bij het herbestemmen van een industrieel monument. Raak geïnspireerd!

Fotografie: Bas Gijselhart 
Tekst: Mirjam van Huet